Quê Hương: Đẹp ngỡ ngàng!

Những ĐỒNG TIỀN xa xưa...
Giá trị cũ...và một thời để nhớ!




























































St

Quốc Tự Giám


“Métropole” không phải là khách sạn ra đời sớm nhất nhưng chắc chắn là khách sạn có truyền thống lâu bền và tiêu biểu nhất gắn với Hà Nội. Buổi đầu Tây chiếm đóng, một số quán trọ đã xuất hiện tập trung bên Bờ Hồ và dọc Phố Paul Bert (nay là Tràng Tiền).


“Vui nhất là Chợ Đồng Xuân
Thức gì cũng có xa gần bán mua”


Hoàng thành Thăng Long qua các triều đại có thể to nhỏ khác nhau, vòng thành có thể rộng hẹp khác nhau, nhưng trên trục hoàng đạo nối từ Cửa Bắc đến Cửa Nam có một địa điểm không khi nào thay đổi, đó chính là Điện Kính Thiên.


Những nhịp cầu rất đặc trưng in trên nền trời giúp chúng ta dễ dàng định vị được con đường được chụp trên tấmảnh này. Người Pháp gọi chung con đường chạy dọc bờ sông Hồng này là “Quai de Commerce” (Kè Thương mại). Hãy để ý lúc này chưa có đê dọc Sông Hồng



Phố hàng Đào. Rue de la Soie – tên gọi chính thức bằng tiếng Pháp trong bản đồ hành chính thành phố Hà Nội – đủđể giải thích tên gọi “Hàng Đào”. Đây chính là phố bán các loại vải vóc, tơ lụa mà có lẽ là loại vải màu điều (đào/đỏ).


Mã Mây xưa kia là 2 phố với hai đặc trưng hàng nghề là Hàng Mây ở đoạn gần Hàng Buồm và Hàng Mã Vĩ ở đoạn sát Hàng Bạc
Người Pháp gọi tên phố Mã Mây là Phố quân Cờ Đen để ghi nhận nỗi kinh hoàng của cả Tây lẫn ta với đám quan quân đến từ Phương Bắc hoành hoành và từng trú quân tại đây.




Nếu chọn một công trình kiến trúc nào xưa nhất, lại ít thay đổi nhất của Hà Nội còn lại cho đến nay thì đó chính là Nhà Thờ Lớn Hà Nội.
Nhà Thờ Lớn được khởi công vào năm 1884 và khánh thành kịp vào dịp Lễ Thiên Chúa giáng sinh năm 1887. Kể từđó cho đến nay, kiến trúc dường như không thay đổi. Xem các tấm hình cách đây đã trên dưới một thế kỷ thì thấy rõ điều ấy. Có chăng là sự thay đổi cảnh quan và con người mà thôi.
Nhờ cuộc xổ số năm 1884 thu đuợc 10 vạn đồng, Nhà thờ Thánh Joseph đã được khởi công ngay trong năm đó và được xây dựng như diện mạo ngày nay và được khánh thành ngày 23/12/1887, một ngày trước dịp Thiên Chúa giáng sinh.



Cảnh quan Hồ Gươm nhìn từ bờ phía Đông. Dòng lưu bút ghi bên lề tấm bưu ảnh (ngày 10/11/1902) cho biết tấmhình này phải được chụp trước thời gian nó được in thành bưu ảnh và được một khách hàng sử dụng.


Cầu Doumer, nay gọi là Cầu Long Biên khai thông từ năm 1902. Nhưng thưở đầu, mối quan tâm của nhà đầu tưchưa phải ưu tiên giành cho Hà Nội mà tuyến đường sắt chạy từ Cảng Hải Phòng chỉ vượt con Sông Cái (hay Sông Hồng) để đi thẳng lên Vân Nam xâm nhập vào thị trường vùng Tây Nam của cái quốc gia khổng lồ mà tất cả các đếquốc Âu Tây đang mong ước đựợc dự “bữa cỗ Trung Hoa”.


Tại Hotel Grand Café đã có những buổi chiếu bóng đầu tiên rồi dần dần mới ra rạp chuyên cinéma.Bộ phim đầu tiên có tên là “Thần Cọp” và được trình chiếu vào 8/1920.Tại phố Nguyễn Xí, có một cái cổng nhỏ đi vào một rạp chiếu phim lấy tên là Palace


Năm 1918, Trường nữ Sư phạm Hà Nội được thành lập, lúc đầu học ở Hàng Vôi sau chuyển ra Lò Đúc. Năm 1925, trường đổi thành Nữ Trung học Hà Nội (Collège des Jeunes Filles) ở phố Félix Faure (nay là Bộ Tư pháp ở phốTrần Phú). Địa điểm này bị Tây lấy làm Trường Nữ Trung học Pháp, đổi lại cho xây Trường Nữ Trung học Việt Namở phố Hàng Bài.Nay là trường THCS Trưng Vương


Tại ngã sáu, nơi giao nhau của nhiều đường phố: Hàng Than, Quán Thánh, Phan Đình Phùng, Hàng Lược, Hàng Giấy và Hàng Đậu có một công trình xây dựng khá độc đáo, lúc nào cũng đóng cửa kín mít.
Tường của công trình này xây bằng đá hộc, những chấn song sắt và những vòm cửa sổ, cùng cái mái tôn của một toà tháp cao tới 25 mét tính đến chóp, gây cảm giác nặng nề như chốn ngục thất đầy bí ẩn.
Nhưng thực ra đó chỉ là một tháp nước (chateau-d’eau) trong kết cấu của hệ thống cung cấp nước cho đô thị được xây dựng từ cuối thế kỷ XIX. Có lẽ do trục đường huyết mạch từ cầu Doumer (Long Biên) trực chỉ vào khu thành cổlà nơi đóng binh và đầu não bộ máy cai trị của người Pháp, nên người ta quen gọi đây là “tháp nước Hàng Đậu”.


Sách “Đại Nam nhất thống chí” của triều Nguyễn đã xác định “Phố Đông Hà bán chiếu trơn”. Đông Hà là tên gọi cái cửa ô mà con đường này từ trong phố đi ra sông Hồng, cái cửa ô này dân thường gọi quen hơn là Ô Quan Chưởng. Đúng là thời xa xưa ở đây có bán chiếu cói nên người Pháp cũng từng định danh là “Rue des Nattes en joncs” ( Phốchiếu cói)


“Hàng Chiếu” có lẽ là cách định danh đúng hơn cả nếu so với 2 cái tên đã từng có, một do Tây đặt là “Jean Dupuis” và một theo cách gọi của dân là “Phố Mới”.



Trường đua ngựa mà nhiều người hay gọi là sân Quần ngựa ở Hà Nội có từ rất sớm. Cuốn “Le Vieux Tokin” (Bắc kỳ xưa) cho biết cuộc đua ngựa đầu tiên ở Hà Nội diễn ra ngày 15/7/1886 trong khuôn khổ những hoạt động mừng Quốc khánh Mẫu quốc năm ấy của đạo quân chiếm đóng và phải 2 năm sau (1888) Tourane (Đà Nẵng) và Nam Định mới có nơi đua ngựa…


Nếu bạn đến rạp xiếc Hà Nội hiện đặt tại khu vực Công viên Thống nhất, bạn có thấy một đôi tượng sư tử bằng đồng rất đẹp. Đó chính là dấu tích còn lại duy nhất (!?) của một công trình kiến trúc rất đẹp mà thoạt nhìn nhiều người ngỡ tưởng nó ở xứ sở xa xôi nào đó bên châu Âu.
Toà nhà do kiến trúc sư Bussy thiết kế . Còn cuộc Đấu xảo năm 1902 được khánh thành vào ngày 16-11-1902.Toà kiến trúc đã biến mất sau trận ném bom của máy bay Đồng Minh (Mỹ) vào thời kỳ phát xít Nhật đang chiếm đóng nước ta trong thời Đê nhị Thế chiến. Hai bức tượng đồng là phần duy nhất không bị bom đạn huỷ hoại
Các cuộc “đấu xảo” được tổ chức tại Hà Nội từ cuối thế kỷ XIX, nhưng cuộc “Đấu Xảo-1902” được coi là đặc săc nhất không chỉ là sự kiện diễn ra vào đầu thế kỷ mới (XX) mà năm đó còn diễn ra một sự kiên trọng đại là khánh thành chiếc cầu thép khổng lồ bắc qua sông Hồng nối đường xe lửa từ Hải Phòng đến Hà Nội và ngược lên phía bắc để tới vùng Vân Nam của Trung Quốc

Hà Nội 36 Phố phường







Giọng người Sài Gòn

Những tấm ảnh cho thấy sự giàu sang của thành phố Sài Gòn xưa.
Trong khi các quốc gia Châu Á khác còn như một vùng "đầm lầy"
thì Sài Gòn nổi lên như một hòn ngọc của Viễn Đông.


Mặt trước chợ Bến Thành. Ngôi chợ biểu tượng Sài Gòn này được xây dựng từ năm 1912 đến 1914 và được gọi là chợ Mới, thay thế cho chợ Cũ từ trước thời Pháp chiếm thành Gia Định ở vị trí ngã ba rạch Bến Nghé, chỗ ngân hàng nhà nước bây giờ (là chỗ bến sông nơi khách vãng lai, quân nhân… vào thành Quy (thành Bát Quái) – xuất xứ của tên Bến Thành).


Nhà hát thành phố. Toà nhà này được xây dựng từ năm 1898 đến 1900


Bảo tàng viện SG. Toà nhà xây dựng từ năm 1885 đến 1890 này vốn để trưng bày các sản vật Nam Kỳ, song khi xây xong lại dùng làm tư dinh của thống đốc Nam Kỳ. Toà nhà tiếp tục thực hiện công năng tư dinh của thống đốc Nhật Minoda thời Nhật chiếm đóng, trụ sở Uỷ ban hành chính lâm thời Nam Bộ, trụ sở Cao uỷ Cộng hoà Pháp, dinh thủ hiến Nam Phần, dinh Gia Long của Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Nhu, rồi trụ sở tối cao Pháp viện trước khi được sử dụng làm bảo tàng như hiện nay.


Mặt tiền dinh Norodom ở vị trí dinh Thống Nhất hiện tại.
Dinh này được xây dựng từ năm 1868 đến 1873 để làm nơi làm việc cho thống đốc Nam Kỳ.


Dinh và con đường phía trước (đường Lê Duẩn hiện tại) được đặt tên Norodom
theo tên quốc vương Campuchia thời bấy giờ.


Đại lộ Charner, nay là đại lộ Nguyễn Huệ.
Con đường này trước năm 1887 vốn là một con kênh gọi là Kênh Lớn, dẫn nước từ sông Sài Gòn vào, tao nên 2 bến sông.
Năm 1887, Kênh bị lấp để tạo thành đường như hiện tại.


Đường Catinat, nay là đường Đồng Khởi, kéo dài từ vị trí nhà thờ Đức Bà đến bờ sông Sài Gòn.
Trước khi Pháp chiếm Sài Gòn, con đường này nổi tiếng vì đầu bờ sông là nơi vua nhà Nguyễn từng đến …tắm (nên gọi là Bến Ngự).
Lúc thực dân Pháp mới đến, nó là đường số 16 trong 25 con đường đầu tiên do người Pháp quy hoạch khu trung tâm Sài Gòn. Năm 1865, con đường được đặt tên Catinat, theo tên một thống chế Pháp phục vụ dưới thời Louis 14.



Góc khác của đại lộ Charner. Toà nhà có chữ Citroen chính là vị trí của khách sạn Rex hiện nay.






Bưu Điện SG


Tòa đô sảnh


Xe điện chạy trên đường phố Sài Gòn năm 1906. Hệ thống tàu điện ở Sài Gòn khởi đầu bằng tuyến Sài Gòn – Chợ Lớn dài 5km vận hành năm 1881.
Đến năm 1913 nâng lên thành 5 tuyến, đi Gò Vấp, Hóc Môn, Thủ Dầu Một, Tân Định… và hoạt động đến năm 1957.


Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn. Nhà thờ được xây từ năm 1877 đến năm 1880. Thuở mới xây, 2 tháp chưa có chóp nhọn. 2 chóp này được xây dựng thêm vào năm 1895.