Danh sĩ kim cổ thế giới - Nhất Như, Phạm Cao Hoàn

9. “MỤC DƯƠNG KÝ” CÓ PHẢI LÀ TÁC PHẨM CỦA MÃ CHÍ VIỄN HAY KHÔNG ?

Mã Chí Viễn là tác gia tạp kịch xuất sắc, là nhà soạn tán khúc tự thành một phái… rất nổi tiếng đầu đời Nguyên.
Tiểu lệnh “Thu tứ” trong “Việt điệu –Thiên tranh sa” của ông được khen gợi là “Tổ của tứ thu”; tạp kịch “Hán cung thu” được coi là bi kịch cổ điển ưu tú nhưng mối quan hệ với Nam hí (tuồng Nam) đến nay vẫn chưa làm rõ đựơc.
Nam hí “Mục Dương Ký” (Chuyện chăn dê) có phải là tác phẩm của Mã Chí Viễn hay không đến nay vẫn là một lời hỏi chưa có lời giải đáp.
“Mục dương ký” lấy đề tài từ Sử ký –Tô Vũ truyện :
Vở tuồng này kể chuyện Tô Vũ người thời Tây Hán phụng mệnh đến Hung Nô bị bắt, sau bị dời đến Bắc hải (nay là hồ Bai – Can) chăn dê. Ca tụng Tô Vũ bất chấp sự uy hiếp dụ dỗ của quí tộc Hung Nô, khát uống tuyết, đói nuốt nệm lông, mười chín năm giữ bền cờ tiết nhà Hán không thay đổi tinh thần bất khuất. Đối với Lý Lăng bất đắc dĩ phải đầu hàng, vừa phê phán vừa thương xót, cái đó có chỗ gần gũi với tình cảm dân tộc biểu lộ ra trong “Hán cung thu”.
Nhà lý luận hí khúc cuối đời Minh Lã Thiên Thành trong Khúc lã nói: Mã Chí Viễn có kịch bản “Mục Dương Ký”. Từ cú của kịch bản cổ kính chất phác khiến người thích thú, nhớ đến khí tiết của Tô Tử Khanh (Tô Vũ). Ban hát diễn vở tuồng này, tính sân khấu rất mạnh.
Đến đời Thanh, những cuốn như “Cổ nhân truyền kỳ tổng mục”, “Truyền ký hối khảo tiêu mục” v.v… đều qui “Mục Dương Ký” vào dưới tên Mã Chí Viễn.
Trương Đại Phục trong “Hàn sơn đường tân đính cửu cung thập tam nhiếp Nam khúc phổ” nói, không những “Mục Dương Ký” là tác phẩm của Mã Chí Viễn ngay cả “Phong Lưu Lý Miễn tam phu tâm ký” và “Tiêu Thục Trân tế phần trùng hội nhân duyên ký” cũng là Mã Chí Viễn hợp tác với người khác hoàn thành.
Nhưng nhà văn học đời Minh Từ Vị, trong “Nam từ tự lục”, đem “Mục Dương Ký” quy vào “vở cũ đời Tống Nguyên”, không nêu rõ tác giả chứng tỏ Từ Vị giữ thái độ hoài nghi hoặc phủ định đối với thuyết đó.
Học trò của Từ Vị, Vương Ký Đức trong Khúc tuyến trực tiếp chỉ ra: “Mục Dương Ký” quê kệch dung tục, quyết không phải là một tác gia tạp kịch nổi tiếng nào đó viết. Điều đáng chú ý hơn cả là thuyết về “Mục Dương Ký” xuất từ thủ bút của Mã Chí Viễn, hơn hai trăm năm sau khi Mã Chí Viễn chết mới xuất hiện.

10. BI KỊCH CỔ CÓ TỪ THỜI NÀO ?

Nói đến bi kịch cổ điển Trung Quốc, làm ta nhớ ngay đến vở “Đậu Nga oan” ở đời Nguyên.
Vở kịch đã vạch trần hành vi tội ác của giai cấp thống trị áp bức nhân dân, đã kích nền chính trị thoái nát của xã hội lúc bấy giờ, đó là bi kịch điển hình xuất sắc thâm trầm nhất trong lịch sử hí khúc Trung Quốc Vở “Đậu Nga oan” bảy tám trăm năm xưa, chắc chắn là vở bi kịch cổ điển tương đối sớm.
Nhưng nếu bảo bi kịch cổ điển bắt đầu từ vở “Đậu Nga oan” thì có rất nhiều ý kiến khác nhau.
Có học giả cho rằng, vào thế kỷ thứ 12, theo với hí kịch chính thức hình thành trên cơ sở Nam hí, tạp kịch Bắc thì bi kịch cổ điển liền theo đó mà nảy sinh. Trong một số hí kịch nổi tiếng đương thời nhụ vở “Vương Khôi”, Quế Anh chết cũng không loại bỏ ý định trừng phạt kẽ phụ bạc Vương Khôi ; trong “Bạch thỏ ký”, Lý Tam Nương rơi lệ tố cáo anh và chị dâu, “Triệu Trinh Nữ” đã kích bọn văn nhân vô ơn bạc nghĩa là những vở có sắc thái bi kịch sâu đậm.
Có chuyên gia học giả đề ra, bi kịch cổ điển Trung Quốc bắt nguồn từ cuối thế kỷ thứ 6, sang đầu thế kỷ thứ 7.
Lúc bấy giờ, phía Bắc Trung Quốc, lưu hành nội bộ ca vũ kịch có qui mô lớn “Đạp dao nương”. Bộ ca vũ kịch này ai oán như khóc như than, lời ca của nó bi hùng rắn rỏi, từ hình thức đến nội dung đều phù hợp với yếu tố bi kịch cần có. Bởi vậy có người coi “Đạp dao nương” là hình thái mở đầu bi kịch cổ điển Trung Quốc.
Nhưng có học giả cho rằng bi kịch cổ điển Trung Quốc bắt đầu từ ca vũ kịch, mở đầu là “Cửu Ca”. Không ai nghi ngờ sức truyền cảm nghệ thuật của bộ ca vũ kịch “Cửu Ca”, nó toát ra tình cảm bi tráng khiến người xem khó mà quên được. Nhưng đó là đúng là khởi đầu bi kịch cổ điển Trung Quốc không?
Đối với vấn đề này, các chuyên gia uy tín trong giới học thuật Trung Quốc còn đang thăm dò, tìm hiểu.

11. TẠP KỊCH ĐỜI NGUYÊN VÌ SAO TIÊU VONG ?

Tạp kịch đời Nguyên là một môn nghệ thuật hí khúc phát triển trên cơ sở tạp kịch đời Tống và viện bản đời kim.
Tạp kịch nguyên theo dòng lịch sử cũng đã từng có một thuở huy hoàng. Nó cùng thơ Đường, từ Tống, tiểu thuyết Minh Thanh, chiếm một địa vị quan trọng trong lịch sử văn học nghệ thuật Trung Quốc. Nhưng thơ Đường, từ Tống, tiểu thuyết Minh Thanh, dùng sức sống bất hủ của nó lưu truyền đến nay cùng làm tăng màu sắc cho nền văn học nghệ thuật đương đại. Nhưng đáng tiết là, chỉ riêng tạp kịch đời nguyên giữa đường, đã chết non im tiếng.
Vì sao Tạp kịch đời Nguyên sớm suy tàn?
Có người cho rằng kinh tế xã hội cuối đời Nguyên suy sụp nghiêm trọng chính là nguyên nhân dẫn đến mai một của nó. Giống như sự hưng thịnh ban đầu của tạp kịch, nó hình thành trong nền phát triển kinh tế phồn vinh đời Nguyên. Theo đà phát triển xã hội đã kích thích nhu cầu nghệ thuật hí khúc của giới quí tộc, nhất là bình dân. Cái đó khiến tạp kịch Nguyên có cơ sở rộng rãi. Khi triều đại Nguyên suy sụp nghiêm trọng, giới quí tộc thu thế nặng bóc lột vơ vét tàn bạo, lại thêm sự đói rét mất mùa, thiên tai nhân họa cùng ập đến, nên tạp kịch cũng theo đó mà tàn lụi.
Có học giả chỉ ra, sự suy vong của tạp kịch, là vì khuynh hướng sáng tác ngược dòng xã hội mà tự chuốc lấy hậu quả tệ hại.
Đời Nguyên từng có bài văn “Tống Tống thị tự” nhằm khen tạp kịch Nguyên có nội dung sáng tác rộng rãi, đề tài đa dạng mà: “Trên là sự hay dở của vua tôi, dưới là sự phân ly của cha con, anh em, vợ chồng, bè bạn, nơi thành thị thôn quê… không một sự việc nào không thể hiện được cái tình, không tả hết được dáng vẻ”.
Chính bởi trăm họ cũng được ca tụng trong tạp kịch, nên nó càng đi vào lòng người. Nhưng thời kỳ sau nó lại vứt bỏ dân chúng mà chỉ nhằm vào ẩn sĩ , kỹ nữ, thần tiên và một mực ca tụng công đức của vua quan phong kiến. Vì thế tạp kịch đã tách rời quần chúng nên cũng mất hết sự ủng hộ của quần chúng, và không còn cách nào tồn tại với thời gian.
Cũng có chuyên gia, học giả vạch ra sự suy sụp của tạp kịch Nguyên, cho rằng, nó không phải không liên quan với những tệ nạn về thế chế âm nhạc, kết cấu kịch bản, hình thức biểu diễn của nó. Vậy cái gì mới thực là nguyên nhân số một ? Hoặc nói gộp luôn cả các nguyên nhân kể trên?

Ý Nhi đã viết:

7. NHÂN VẬT TÔ TAM CÓ THẬT KHÔNG ?

Tô Tam nói ở đây là vai nữ phạm nhân bị xét xử trong vở Kinh kịch Ngọc Đường Xuân.
.................................

Bởi nữ phạm nhân Tô Tam được truyền tụng rộng rãi Tô Tam có đúng là người như vậy hay không, đến nay vẫn chưa sáng tỏ.

Tô Tam tại sao bị đem ra xét xử, và nội dung vở Kinh kịch Ngọc Đường Xuân như thế nào hả Shiroi ? Trong đoạn trên không thấy đề cập đến . Có đoạn nào nói đến vở kịch, Shiroi đưa lên cho qh hiểu thêm chút nữa được không ? Ấm ức quá

À ...thì ra một câu chuyện ...như mọi câu chuyện, sóng gió ban đầu rồi kết thúc cũng có hậu hén Shiroi . Người hiền gặp lành ...