Nguyễn Du

Tiêu đề: Ngẫu hứng Fri 16 Jul 2010, 00:18

偶興

信陽城上動悲笳
秋滿河南百姓家
萬里鄉心回首處
白雲南下不勝多

Ngẫu hứng

Tín Dương thành thượng động bi già
Thu mãn Hà Nam bách tính gia
Vạn lý hương tâm hồi thủ xứ
Bạch vân nam hạ bất thăng đa!

Chú thích:
Bạch vân: Ðịch Nhân Kiệt 狄仁傑, đời Ðường, chỉ đám mây trắng nói nhà ta ở dưới kia kìa.

Dịch nghĩa:

Trên thành Tín Dương vang lên tiếng kèn ai oán
Thu tràn ngập nhà (trăm họ) dân Hà Nam
Lòng nhớ quê xa vạn dặm, quay đầu lại
Mây trắng ở phía nam nhiều biết là bao

Ngẫu hứng
(Người dịch: (Không rõ))

Tín Dương ai oán tiếng kèn,
Hơi thu tràn ngập khắp miền nhân gian.
Cố hương cách trở muôn ngàn,
Kìa trông mây trắng vô vàn dưới kia.

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

渡淮有感淮陰侯作

尋常一飯報千金
五載君臣分誼深
推食解衣難背德
藏弓烹狗亦甘心
百蠻谿峒留苗裔
兩漢山河變古今
惆悵江頭思往事
斷雲衰草滿淮陰

Độ Hoài hữu cảm Hoài Âm hầu tác

Tầm thường nhất phạn báo thiên câm (kim)
Ngũ tải quân thần phận nghị thâm
Thôi thực giải y nan bội đức
Tàng cung phanh cẩu diệc cam tâm
Bách man khê động lưu miêu duệ
Lưỡng Hán sơn hà biến cổ câm (kim)
Trù trướng giang đầu tư vãng sự
Đoạn vân suy thảo mãn Hoài Âm

Chú thích:

Hoài Âm hầu 淮陰侯: tức Hàn Tín 韓信 đời Hán. Ông người đất Hoài Âm, nhờ Tiêu Hà tiến cử, được phong đại tướng, trong năm năm giúp Hán Cao tổ lập được nhiều công trạng, được phong Tề vương, sau đổi thành Sở vương. Về sau có người tố cáo oan cho ông là mưu phản, Hán Cao tổ giả vờ đi chơi đất Vân Mộng, bắt về giáng làm Hoài Âm Hầu. Sau bị Lã Hậu giết ba họ.

Tầm thường nhất phạn báo thiên câm (kim)
Hồi trẻ, Hàn Tín nhà nghèo, gặp bà Xiếu Mẫu cho ăn một bữa cơm. Lúc làm Sở vương, Tín vời Xiếu Mẫu đến trả ơn nghìn vàng.

Thôi thực giải y nan bội đức
Nhắc lại câu nói của Hàn Tín: "Vua Hán trao ấn thượng tướng cho ta, cấp cho mấy vạn quân, cởi áo cho mặc, nhường cơm cho ăn, ta nói điều gì vua đều nghe, bàn kế gì vua đều dùng, nên ta mới được như thế này".

Tàng cung phanh cẩu diệc cam tâm
Đây là thủ đoạn của các ông vua gian hùng đời phong kiến. Đánh bại địch rồi thì giết các công thần, sợ họ cướp mất ngôi vua, cũng như săn được mồi rồi thì cất cung giết chó, không dùng nữa.

Bách man khê động lưu miêu duệ
Tương truyền khi Hàn Tín bị nạn, hai người bạn là Tiêu Hà và Khoái Triệt giấu nàng hầu của Tín đã có mang vào trong rừng núi phương nam, nên sau này họ Hàn mới còn nòi giống.

Dịch nghĩa

Được cho một bữa cơm thường, đền ơn ngàn vàng
Năm năm trời, tình nghĩa vua tôi thật thắm thiết
Ơn đức nhường cơm sẻ áo thật khó quên
Dù chịu nạn "cất cung giết chó" cũng cam lòng
Trong khe động đất Bách Man còn để lại dòng giống
Núi sông hai nhà Hán thay đổi theo thời gian
Qua bến sông, ngậm ngùi nhớ chuyện cũ
Mây rời rạc, cỏ úa tàn tràn đầy đất Hoài Âm

Qua sông Hoài nhớ Hoài Âm hầu
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Bát cơm Phiếu Mẫu trả nghìn vàng
Thắm thiết vua tôi nghĩa nặng mang
"Sẻ áo nhường cơm" thêm cảm đức
"Giấu cung giết chó" cũng cam lòng
Đất Man khe động còn con cháu
Nhà Hán cơ đồ đâu bóng vang
Bến nước ngậm ngùi ôn chuyện cũ
Rạc rời mây cỏ úa Hoài Âm.

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

渡淮有感文丞將

山河風景尚依然
丞相孤忠萬古傳
一渡淮河非故宇
重來江左更何年
哀衷觸處鳴金石
怨血歸時化杜鵑
南北只今無異俗
夕陽無限往來船

Độ Hoài hữu cảm Văn thừa tướng

Sơn hà phong cảnh thượng y nhiên
Thừa tướng cô trung vạn cổ truyền
Nhất độ Hoài Hà phi cố vũ
Trùng lai Giang Tả cánh hà niên ?
Ai trung xúc xứ minh kim thạch
Oán huyết qui thời hóa đỗ quyên
Nam bắc chí kim vô dị tục
Tịch dương vô hạn vãng lai thuyền

Chú thích:

Hoài Hà: Ranh giới giữa Kim và Nam Tống. Tống Cao Tông (Triệu Cấu) là vua đầu tiên của Nam Tống ký hòa ước với quân Kim, cắt Trung Quốc làm hai, từ sông Hoài trở lên thuộc về Kim.

Giang Tả: Chỉ các đất phía đông hạ du sông Trường Giang (các miền thuộc tỉnh Giang Tô), đây là chỉ đất thuộc Nam Tống.

Ai trung xúc xứ minh kim thạch
Khi Văn Thiên Tường bị bắt, ông có làm hai câu thơ ghi lại cảnh ngộ của mình. Đó là bài Chỉ nam lục và Chỉ nam hậu lục.

Oán huyết qui thời hóa đỗ quyên
Thơ Văn Thiên Tường có câu:

從今別卻江南路
化作啼鵑帶血歸
Tòng kim biệt khước Giang Nam lộ
Hòa tác đề quyên đái huyết quy
(Từ nay cách biệt Giang Nam
Khi trở về sẽ thành con chim cuốc kêu ra máu)

Nam bắc chí kim vô dị tục
Ý câu này nói ngày nay nước nhà đã thống nhất.

Văn thừa tướng: tức Văn Thiên Tường 文天祥 (1236-1282), hiệu Văn Sơn 文山, làm Thừa Tướng nhà Nam Tống 南宋. Khi quân Nguyên vượt sông Hoài đánh xuống nam, Thiên Tường khởi binh chống cự, được phong là Hữu thừa tướng. Quân Tống thua, nhà Tống mất. Văn Thiên Tường bị bắt giam ở Yên Kinh 燕京 4 năm, không chịu khuất phục nên bị giết. Mới 47 tuổi. Văn Thiên Tường có tập thơ nhan đề là Chỉ Nam Lục 指南錄 và Chỉ Nam hậu lục 指南後錄, tả những cảnh ngộ đã trải qua khi chạy nạn. Lời văn bi thiết. Bài Chính khí ca của ông khẳng khái, lẫm liệt được nhiều người truyền tụng, trong đó có câu:
"從今別卻江南路
化作啼鵑帶血歸
Tùng kim biệt khước Giang Nam lộ
Hóa tác đề quyên đới huyết qui
(Từ nay biệt hẳn đường Giang Nam
Sẽ hóa thành chim cuốc đeo máu mà về)"

Độ Hoài: Sông Hoài thuộc phần đất hai tỉnh An Huy 安徽, Giang Tô 江蘇. Khi nước Tống 宋 bị người Kim 金 đánh bại, phải cắt đất để cầu hòa, lấy sông Hoài làm ranh giới. Từ sông Hoài trở lên Bắc thuộc về Kim, từ sông trở xuống Nam thuộc về nhà Tống. Từ ấy nhà Tống gọi là Nam Tống, còn gọi là miền Giang Tả vì ở tả ngạn sông Hoài.

Qua sông Hoài nhớ Văn thừa tướng
(Người dịch: Quách Tấn)

Non sông ngày trước cảnh còn y,
Một phiến trung hồn muôn thuở ghi.
Qua khỏi Hoài Hà đành hết đất,
Trở về Giang Tả những chờ khi.
Lòng thơm chạm trổ lời kim thạch,
Máu hận trào sôi kiếp tử qui.
Phong tục Bắc Nam rày chẳng khác,
Ghe thuyền lai vãng nhộn tà huy

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

河南道中酷暑

河南秋八月
殘暑未消融
路出涼風外
人行烈日中
途長嘶倦馬
目斷滅歸鴻
何處推車漢
相看碌碌同

Hà Nam đạo trung khốc thử

Hà Nam thu bát nguyệt
Tàn thử vị tiêu dung
Lộ xuất lương phong ngoại
Nhân hành liệt nhật trung
Đồ trường tê quyện mã
Mục đoạn diệt quy hồng
Hà xứ thôi xa hán ?
Tương khan lục lục đồng

Chú thích:

diệt quy hồng:
Truyện Kiều có câu: "Cánh hồng bay bổng tuyệt vời, Đã mòn con mắt phương trời đăm đăm".

Dịch nghĩa

Tiết thu, tháng tám ở Hà Nam
Khí nóng tàn vẫn chưa tan hết
Chỗ đường ra không có gió mát
Người đi giữa nắng gay gắt
Đường dài, ngựa mệt hý vang
Mỏi mắt trông bóng chim hồng bay mất
Quê ở đâu hả anh đẩy xe ?
Nhìn nhau thấy vất vả như nhau

Nắng to trên đường đi Hà Nam
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Thu Hà Nam tháng tám
Chưa hết khí trời nồng
Gió thổi mát đâu hết
Người đi nắng chói chang
Đường dài hí ngựa mệt
Mắt mỏi ngóng chim hồng
Anh đẩy xe với tớ
Quê người cùng long đong

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Tiêu đề: Re: Nguyễn Du Tue 15 Mar 2011, 04:33

舊許都

許州城漢帝都
曹氏于此栘漢圖
受禪臺基已不見
風雨夜夜猶號呼
自古得國當以正
奈何侮寡而欺孤
魏受漢禪晉受魏
前後所出如一途
魏亡晉續更朝代
自此迄今幾千載
其中興廢知幾人
峨峨城堞何曾改
城外青山似舊時
奸雄篡竊人何在
漢人宗廟已無蹤
魏人圓陵亦頹敗
蕩蕩城中一片土
亭午巿人趨賣買
惟有建安二十五年事
人口成碑終不壞
遠來使我多沉吟
遺臭留芳皆古今
突兀名城當大道
巨奸到此應寒心

Cựu Hứa Đô

Hứa Châu thành, Hán đế đô
Tào thị ư thử di Hán đồ
Thụ thiện đài cơ dĩ bất kiến
Phong vũ dạ dạ do hào hô
Tự cổ đắc quốc đương dĩ chính
Nại hà vụ quả nhi khi cô!
Ngụy thụ Hán thiện, Tấn thụ Ngụy
Tiền hậu sở xuất như nhất đồ
Ngụy vong Tấn tục canh triều đại
Tự thử hất kim kỷ thiên tải
Kỳ trung hưng phế tri kỷ nhân
Nga nga thành điệp hà tằng cải
Thành ngoại, thanh sơn tự cựu thì
Gian hùng soán thiết nhân hà tại ?
Hán nhân tông miếu dĩ vô tung
Ngụy nhân viên lăng diệc đồi bại
Đãng đãng thành trung nhất phiến thổ
Đình ngọ thị nhân xu mại mãi
Duy hữu Kiến An nhị thập ngũ niên sự
Nhân khẩu thành bi chung bất hoại
Viễn lai sử ngã đa trầm ngâm
Di xú lưu phương giai cổ câm (kim)
Đột ngột danh thành đương đại đạo
Cự gian đáo thủ ưng hàn tâm

Chú thích:

Hứa Đô: Ðất nước Hứa thời xưa, nay ở phía Ðông huyện Hứa Xương 許昌, tỉnh Hà Nam 河南. Năm Kiến An 建安 nguyên niên (196) Tào Tháo 曹操 dời đô nhà Hán từ Lạc Dương 洛陽 đến đó nên gọi là Hứa Ðô.

Tào thị: Tào Tháo đem vua về Hứa Đô. Sau con của Tào Tháo là Tào Phi bắt vua phải nhường ngôi tại đó.
Thụ thiện đài: Đài nhường ngôi.
Quả, cô: chỉ vợ và con của Linh Ðế 靈帝.
Tấn thụ Ngụy: Tào Phi 曹丕 (187-226) bắt Hiến Ðế, con của Linh Ðế, nhường ngôi cho mình, đổi quốc hiệu là Ngụy. Sau đó, họ Tư Mã Viêm 司馬炎 lại bắt vua Ngụy nhường ngôi, lập nên nhà Tấn 晉.
Kiến An: Năm thứ 25 (220, Tây lịch) thời Kiến An 建安, Tào Phi 曹丕 ép Hiến Ðế 獻帝 nhường ngôi.

Hứa Đô cũ
(Người dịch: (Không rõ))

Thành đất Hứa, kinh đô Hán
Họ Tào soán ngôi tại chốn này
Thụ Thiên Đài đâu còn nữa
Mưa gió đêm đêm vẫn thét gào
Xưa nay lập quốc thuận chính đạo
Cớ sao khinh góa phụ trẻ thơ
Ngụy cướp ngôi Hán, Tấn cướp Ngụy
Trước sau cùng phát một lối chung
Ngụy suy, Tấn nối qua triều đại
Tự đó đến nay trải ngàn năm
Trong vòng lên xuống biết bao đời
Cao ngất một thành chẳng đổi thay
Ngoài thành núi vẫn xanh như trước
Kẻ gian cướp nước người nào còn ?
Tông miếu nhà Hán đà mất dấu
Lăng vườn nhà Ngụy cũng suy tàn
Bát ngát trong thành một khoang đất
Sớm trưa người họp lo bán buôn
Chuyện Kiến An hăm lăm năm đó
Truyền lời còn mãi trở thành bia
Từ xa ta đến lòng tư lự
Lưu xú, để thơm chuyện muôn đời
Một thành danh tiếng sát đường đi
Kẻ gian đi qua cũng chột dạ

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Admin Tổng số bài gửi : 3173 Registration date : 22/11/2007

歐陽文忠公墓

五尺豐碑立道傍
宋朝古墓記歐陽
平生直道無遺憾
天古重泉尚有香
秋草一丘藏鼠貉
名家八大擅文章
長松芝草生何處
樵牧歌吟過夕陽

Âu Dương Văn Trung Công mộ

Ngũ xích phong bi lập đạo bàng
Tống triều cổ mộ ký Âu Dương
Bình sanh trực đạo vô di hám
Thiên cổ trùng tuyền thượng hữu hương
Thu thảo nhất khâu tàng thử lạc
Danh gia bát đại thiện văn chương
Trường tùng chi thảo sinh hà xứ
Tiều mục ca ngâm quá tịch dương.

Chú thích:

Âu Dương: Âu Dương Tu (1007-1072), tự Vĩnh Thúc, hiệu Túy Ông, là một đại gia văn chương đời Tống. Âu Dương Tu là một nhà nho cương trực, suốt đời lo tiến cử hiền tài đề bạt kẻ hậu tiến, danh vọng rất cao. Sau khi chết được vua phong tặng thụy Văn Trung.

trùng tuyền: Suối vàng, cửu tuyền, huỳnh tuyền.

Danh gia bát đại: Tám nhà đại danh. Văn chương lỗi lạc đời Đường, đời Tống có 8 người là Hàn Dũ, Liễu Tông Nguyên (đời Đường), Âu Dương Tu, Tăng Củng, Vương An Thạch, Tô Tuân, Tô Thức, Tô Triệt (đời Tống), gọi là Đường Tống bát đại gia. Âu Dương Tu sáng tác rất nhiều. Tô Đông Pha phê bình Âu Dương Tu : Luận về đạo lớn thì tựa Hàn Dũ, luận về việc nước thì tựa Lục Chỉ (một văn sĩ đời Đường, giỏi về tấu nghị), viết văn ký sự thì như Tư Mã Thiên, còn thơ phú thì tựa Lý Bạch.

Dịch nghĩa

Tấm bia cao năm thước dựng bên đường
Ghi rõ mộ cổ của Âu Dương Tu đời nhà Tống
Bình sinh theo đường ngay, lòng không để hận
Nghìn thuở nơi chín suối vẫn có mùi hương
Một gò cỏ thu chứa đầy chuột cáo
Đó là chỗ nghỉ của một trong tám nhà văn tiếng tăm lừng lẫy
Giống thông cao tốt, sống lâu, và cỏ chi mọc ở chốn nào ?
Tiếng hát của kẻ đốn củi kẻ chăn trâu lướt qua bóng chiều hôm

Mộ ông Âu Dương Văn Trung
(Người dịch: Quách Tấn)

Năm thước bia xanh dựng mé đường
Chữ xưa đề mộ Tống Âu Dương
Trăm năm một mảy đời không vết
Chín suối nghìn thu cốt giữ hương
Nương bóng thảo hoa gò thử lạc
Nức danh Đường Tống trụ văn chương
Hỏi thăm tùng bá nơi nao mọc ?
Sáo mục ca tiều gió tịch dương.

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Tiêu đề: Bùi Tấn Công mộ Thu 17 Mar 2011, 04:39

裴晉公墓

蕩蕩秋原丘隴平
墓碑猶誌晉公名
丹心一點留今古
白骨天年隔死生
儘有猷為優將相
無妨形貌厭丹青
傷心近日昭陵樹
一帶啼鵑徹渭城

Bùi Tấn Công mộ

Đãng đãng thu nguyên khâu lũng bình
Mộ bi do chí Tấn Công danh
Đan tâm nhất điểm lưu kim cổ
Bạch cốt thiên niên cách tử sinh
Tẫn hữu du vi ưu tướng tướng
Vô phương hình mạo yếm đan thanh
Thương tâm cận nhật Chiêu Lăng thụ
Nhất đái đề quyên triệt Vị Thành

Chú thích:

Bùi Tấn Công: tức Bùi Đô, tự Trung Lập, người đời Đường làm quan dưới triều Đường Hiến Tông, có công dẹp giặc được phong chức Tấn quốc công, làm tể tướng 30 năm. Sau vì nhóm hoạn quan lộng quyền, ông cáo quan, về nhà ngâm vịnh với các nhà thơ đương thời như Bạch Cư Dị, Lưu Vũ Tích.

Tẫn hữu du vi ưu tướng tướng
Vô phương hình mạo yếm đan thanh
Hai câu này lấy ý từ tích của Bùi Độ đề vào bức truyền thần của mình. Bùi Độ tướng mạo bình thường nhưng văn võ toàn tài.

Chiêu Lăng:
Tên lăng của Đường Thái Tông ở Thiểm Tây, cách đó có một khu táng các văn thần võ tướng có công giúp nước. Có lẽ mộ Bùi Độ táng ở đó.

Vị Thành
Ở phía tây Trường An gần Chiêu Lăng.

Dịch nghĩa

Cánh đồng mùa thu rộng bát ngát, gò đống vắng vẻ
Bia mộ còn ghi tên Tấn Công
Một tấm lòng son để lại tiếng xưa nay
Nghìn năm xương trắng chia cách kẻ sống và người chết
Có thừa mưu lược làm tướng văn tướng võ
Hình mạo cần chi tô vẽ đỏ xanh
Đau lòng gần đây trên cây ở Chiêu lăng
Tiếng quyên kêu suốt một dải Vị Thành

Mộ Bùi Tấn Công
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Bát ngát cánh đồng thu vắng tanh
Tấn Công bia mộ chữ ghi rành
Lòng son một mảnh soi kim cổ
Xương trắng nghìn thu cách tử sinh
Mưu lược tài kiêm văn võ tướng
Điểm tô chi bận đỏ xanh hình
Trên cây lăng tẩm vua Đường cũ
Khắc khoải quyên kêu vọng quách thành.

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Tiêu đề: Hoàng Hà Sat 19 Mar 2011, 23:32

黄河

一氣茫茫混沌前
其來無際去無邊
天潢巨派九千里
聖主休期五十年
懷古未能忘夏禹
至今誰復羨張騫
秋中可有浮槎過
我欲乘之再上天

Hoàng Hà

Nhất khí mang mang hỗn độn tiền
Kì lai vô tế khứ vô biên
Thiên Hoàng cự phái cửu thiên lí
Thánh chủ hưu kì ngũ thập niên
Hoài cổ vị năng vong Hạ Vũ
Chí kim thùy phục tiện Trương Khiên
Thu trung khả hữu phù tra quá
Ngã dục thừa chi tái thượng thiên

Chú thích:

Hoàng Hà: sông lớn ở phía Bắc Trung Hoa, nước vàng. Lý Bạch viết: "Hoàng Hà chi thủy thiên thượng lai" 黃河之水天上來 (nước sông Hoàng Hà từ trên trời đổ xuống). Theo truyền thuyết, cứ năm trăm năm, nước sông Hoàng Hà trong lại một lần, có vua thánh ra đời, thiên hạ đại thịnh.

hỗn độn: Hình thái vũ trụ khi chưa phân trời đất.

Thiên Hoàng: Tên một vì sao trên trời, gần sông Ngân Hà. Cũng có nghĩa là ao trời.

ngũ thập niên: Theo truyền thuyết ngày xưa, cứ năm trăm năm, nước Hoàng Hà lại trong, đó là diềm có thánh chúa ra đời, thiên hạ được thái bình thịnh vượng.

Hạ Vũ: Vua Vũ nhà Hạ cho đào sông ngòi thoát nước, trừ nạn lụt cho dân.

Trương Khiên: Người đời Hán, theo Vệ Thanh đánh Hung nô được phong tước hầu.

tái thượng thiên: Sách Bác vật chí chép: sông Thiên Hà (tức Ngân Hà) thông với bể. Có người hàng năm đến. Tháng tám thấy bè đi qua bể, liền cưỡi lên, đi đến một tòa thành có nhiều người cư ngụ, đàn bà dệt vải, đàn ông dắt trâu uống nước ở ngoài bến. Người ta bảo người ấy đã đi đến sông Ngân Hà, gặp Chức Nữ và Ngưu Lang.

Dịch nghĩa

Một bầu khí mênh mông trước thời hỗn độn
Không biết từ đâu đến, chẳng biết chảy về bến bờ nào
Là nhánh lớn của Sông Trời, dài chín ngàn dặm
Vào thời kì vua thánh, năm trăm năm ra đời một lần
Nhớ chuyện xưa, không thể quên vua Hạ Vũ
Đến nay còn ai muốn làm như Trương Khiên
Giữa thu mà có bè vượt sông
Ta cũng muốn cưỡi nó lên trời lần nữa

Sông Hoàng Hà
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Trước thuở hồng hoang tạo đất trời
Chảy từ đâu đến, đổ khơi vơi
Chín ngàn trải dặm sông dài nhánh
Năm kỉ sinh vua thánh thịnh thời
Hạ Vũ ngày xưa còn tưởng nhớ
Trương Khiên thời mới có ai người
Giữa thu có chiếc bè đem thả
Ta muốn lên trời chuyến nữa chơi

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Tiêu đề: Hoàng Hà trở lạo Mon 04 Apr 2011, 01:50

黄河阻潦

龍門西上赤雲浮
傾盡崑崙一片秋
百里散流無定派
一波矗起便成洲
麥糕土狗難為食
落梗漂萍失自謀
剩有閒心無罣礙
不妨終日對浮鷗

Hoàng Hà trở lạo

Long Môn tây thượng xích vân phù
Khuynh tận Côn Lôn nhất phiến thu
Bách lý tản lưu vô định phái
Nhất ba sực khởi tiện thành châu
Mạch cao thổ cẩu nan vi thực
Lạc ngạnh phiêu bình thất tự mưu
Thặng hữu nhân tâm vô quải ngại
Bất phương chung nhật đối phù âu

Chú thích:

Long Môn: Tên một dãy núi thuộc địa phận tỉnh Hà Nam.

Côn Lôn: Tên một dãy núi ở phía giữa Châu Á. Sông Hoàng Hà bắt nguồn từ núi Côn Lôn.

vô quải ngại: Kinh Phật có câu: "Tâm vô quải ngại, lòng không bận bịu".

Dịch nghĩa

Phía tây núi Long Môn, mây đỏ nổi
Làm nghiêng cả một mảng trời thu núi Côn Lôn
Nước tràn trăm dặm không thấy đâu là phương hướng
Sóng dựng một luồng nổi thành bãi
Bánh bột mạch, thịt dê thật khó ăn
Cành gãy, bèo trôi, không tự mình lo toan gì được
Có thừa một tấm lòng an nhiên vô ngại
Chẳng ngại gì, cả ngày đối mặt với đám chim âu

Lũ sông Hoàng Hà làm trở ngại
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Mây nổi Long Môn đỏ một màu
Côn Lôn sạt một mảng trời thu
Nước tràn trăm dặm mờ phương hướng
Sóng dựng một luồng nổi bãi châu
Bánh bột thịt dê ăn khó nuốt
Bèo trôi cành gãy lạc về đâu
An nhiên một tấm lòng vô ngại
Thỏa thích cả ngày ngắm đám âu

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

Tiêu đề: Tỉ Can mộ Mon 04 Apr 2011, 01:55

比干墓

遯狂君子各全身
八百諸侯會孟津
七竅有心安避剖
一丘遺殖盡成人
目中所觸能無淚
地下同遊可有人
慚愧貪生魏田舍
忠良胡亂彊相分

Tỉ Can mộ

Độn cuồng quân tử các toàn thân
Bát bách chư hầu hội Mạnh Tân
Thất khiếu hữu tâm an tỵ phẫu
Nhất khâu di thực tẫn thành nhân
Mục trung sở xúc năng vô lệ
Địa hạ đồng du khả hữu nhân
Tàm quí tham sinh Ngụy điền xá
Trung lương hồ loạn cưỡng tương phân

Chú thích:

Tỉ Can: là một người trong hàng chú bác của bạo chúa nhà Ân là Trụ. Ông thường can gián Trụ nên bị Trụ giết.

Độn cuồng: Giả điên bỏ trốn. Trước sự tàn bạo của Trụ, Vi tử bỏ trốn, Cơ tử giả điên, do đó không bị giết.
Mạnh Tân: Tên một bến sông, nay là bến Hà Dương, thuộc tỉnh Hà Nam. Võ Vương nhà Chu hội quan tám trăm nước chư hầu ở đây để đánh vua Trụ.
Thất khiếu: Bảy lỗ. Sử ký chép: Tỉ Can can gián vua Trụ, Trụ giận nói: "Ông tự cho ông là thánh, ta nghe nói tim thánh có bảy lỗ, không biết có thực không?", bèn giết Tỉ Can để xem tim.
thành nhân: Thành điều nhân. Khổng Tử nói: "Hữu sát thân dĩ thành nhân" (Tự hy sinh để giữ điều nhân).
Ngụy điền xá: Chỉ Ngụy Trưng đời Đường. Ngụy Trưng trước làm tôi Thái Tử Kiến Thành, anh Thế Dân. Sau Thế Dân giết Kiến Thành lên ngôi vua (tức Đường Thái Tông). Nguy Trưng không chết theo Kiến Thành mà lại thờ Thái tông. Ông ta hay nói thẳng nên Thái tông gọi là "điền xá hán" (lão nhà quê).
Trung lương: Ngụy Trưng chia bầy tôi làm trung thần và lương thần, trung thần là những người trung trực vì can gián mà bị giết, như Tỉ Can, còn lương thần là những người tôi hiền.

Dịch nghĩa

Bậc quân tử phải đi trốn hoặc giả điên để khỏi bị giết
Tám trăm chư hầu họp nhau ở Mạnh Tân (để đánh vua Trụ tàn ác)
Có trái tim bảy lỗ thì sao không khỏi bị mổ ?
(Này đây) một gò cây cỏ (của người chịu chết) thành bậc nhân
Trông tận mắt, có thể nào không rơi nước mắt
Ở dưới đất có người có thể làm bạn đồng tâm
Đáng xấu hổ họ Ngụy quê mùa tham sống
Dám hồ đồ gượng ép chia hai Trung với Lương

Mộ Tỉ Can
(Người dịch: Đặng Thế Kiệt)

Giả điên, chạy trốn để toàn thân
Đánh Trụ chư hầu họp Mạnh Tân
Bảy lỗ trong tim sao khỏi mổ?
Một gò dưới cỏ đã thành nhân
Giờ nhìn tận mắt khôn ngăn lệ
Đất có thật tình hẳn quí thân
Họ Ngụy quê mùa tham sống nhục
Trung, Lương gượng ép dám chia phân.

_________________________
Nguyễn Du - Page 18 Signat21

» Việt Sử Giai Thoại - Tập 4 - Nguyễn Khắc Thuần
» Danh tướng Việt Nam 3 - Nguyễn Khắc Thuần
» Còn chút gì để nhớ - Nguyễn Nhật Ánh
» Hình Tự Chụp + tự Vẽ và Sưu Tầm lắp ghép
» Thơ Xướng Hoạ : Hoạ thơ cu> Tản Đà Nguyễn khắc Hiếu