Mùa hè năm Petrus - Lê Văn Nghĩa

Shiroi đã viết:

còn tiếp mờ... sao unikey cho chờ lâu vậy ?

unikey có phải cựu học sinh Petrus'Ký / Lê Hồng Phong không vậy ?

Hehe sori tỷ, mấy nay đi công tác bận quá không có vô daovien post truyện được. Uni học dở lắm, hong có cửa vô được LHP đâu tỷ ui

Tất nhiên, đó là chuyện xảy ra hồi năm ngoái, năm nó học đệ ngũ. Mặc dù nó không còn vào công viên để xem phim ngoài trời nữa nhưng mỗi khi đi xem phim mà có cảnh “cụp lạc” dưới hàng ghế khán giả nó cũng khoái nhìn lắm. Bởi vậy khi hai khán giả đang mùi mẫn thì nó cũng cố gắng chong mắt trong bóng tối để nhìn. Bất ngờ, một ngọn đèn pin chiếu thẳng vào hai khán giả đang trở thành diễn viên đó. Người kiểm soát trật tự của rạp hát đi lại hàng ghế của hai khán giả nói nhỏ: “đã có lệnh cấm không được vi phạm thuần phong mỹ tục trong rạp hát. Nếu một lần nữa chúng tôi bắt gặp thì sẽ mởi anh chị ra ngoài.”
Hai diễn viên đóng phim dưới hàng ghế liền trở lại tư thế ngồi xem phim làm thằng Dũng và thằng Thạch cụt hứng trong khi đó thì thằng Mai, nãy giờ, ngồi xem phim cười ha hả. Thằng Thạch hơi ấm ức nên hỏi nó: “Bộ mầy không khoái xem mấy màn cụp lạc hả?” Thằng Mai đáp tỉnh bơ: “Tưởng gì, trong xóm tao thấy họ bắt cặp với nhau hoài, còn dữ hơn nữạ. Mấy thằng cha vô rạp hát bóng thì ăn thua gì.” Thế là thằng Thạch tắt đài, quay trở lại với ông hề Tây và đám con gái xinh đẹp trên màn ảnh.
Nhờ không có “đóng phim” dưới ghế khán giả nên ba thằng cũng tập trung coi được phim. Quả là đáng đồng tiền bát gạo. Ba thằng ngồi cười sằng sặc bởi những hành động ngớ ngẩn nhưng dẫn đến kết cục đáng yêu của thầy đội do Louis De Funes thủ vai. Đang xem ngon trớn thì màn bạc trắng nhách. Đèn trong rạp bật sáng. Khán giả la ó, có tiếng huýt sáo hoét hoét để phản đối, thậm chí có những thằng trạc tuổi tụi nó lấy đít ghế đập mạnh vào lưng ghế rầm rầm như muốn phá cho cái ghế hư để trừng trị rạp hát đã dám ngưng phim nửa chừng. Từ trong các loa treo trên tường vang ra tiếng thông báo: “Vì lý do kỹ thuật nên phim sẽ được chiếu lại trong vài phút nữa. Xin quý vị thông cảm.” Thằng Dũng hỏi thằng Mai: “Tại sao đang chiếu nửa chừng mà nó ngưng vậy mậy?Bộ đứt phim hả.”
Thằng Mai giải thích một cách rành rẽ:
- “Khi phim bị đứt thì trên màn ảnh xẹt xẹt, rồi mình thấy cái hình như chảy ra. Còn cái điệu này tao nghi là rạp chạy phim không kịp. Nghe nói bộ phim này chiếu đến ba rạp lận nên nhiều khi người chở phim chưa mang hộp phim kế tiếp đến kịp.”
Thằng Mai chưa kịp giải thích tường tận thì đèn trong rạp lại phụt tắt. Trên màn ảnh bắt đầu chiếu tiếp phần kế của bộ phim. Từ lúc này bộ phim chiếu liên tục không còn xảy ra sự cố ngưng chiếu giứa chừng nữa. Cặp diễn viên khán giả nhân mọi người tập trung xem phim đã biến mất khỏi chỗ ngồi hồi nào không ai hay làm cho tụi thằng Dũng yên tâm xem cho đến hết bộ phim mà không phải phân tâm vừa xem phim trên màn ảnh lại vừa xem phim dưới hàng ghế ngồi khán giả.
Viên cảnh sát trưởng Cruchot ở Mac-xây, một trong những vai để đời của Louis De Funes, nhỏ con nhưng lại chỉ huy những thầy đội to con làm khán giả cười nghiêng ngửa. Thằng Mai vừa cười, vừa chùi nước mắt vừa văng tục “ĐM tao khoái coi phim hài của thằng cha này còn hơn coi phim Xạc-lô”.
Khi màn bạc xuất hiện chữ Fin tụi nó vô cùng tiếc rẻ ước gì phim dài thêm để coi cho nó đã. Đèn bật sáng, khi đứng lên để chuẩn bị ra cửa thì thằng Dũng sững người. Một hình dáng rất quen thuộc, đập vào mắt nó. Mái tóc ấy, cái dáng đi hơi nghiêng nghiêng, cái mũi hay chun lên khi muốn trêu chọc ai đó gần như ám ảnh nó mỗi ngày. Trước giờ nó đi học, là giờ mà tà áo trắng Gia Long này bước đi qua ngõ nhà nó, thằng Dũng thường hay cầm cây đàn ghita mà nó được thằng Chương dạy chập chững, hát ong ỏng mấy bài nhạc thị trường “Tôi ở ngoại ô, một căn nhà xinh có hoa treo khắp vùng, gần kề ỉối xóm có cô bạn thân xóm hôm lo sách đèn. Hai đứa chưa ước hẹn lấy một câu... Trong thực tế căn nhà xinh là nhà của “người trong mộng”, còn nhà nó chỉ là một căn nhà đơn sơ chẳng có hoa hòe, hoa sói gì cả ngoài cây chùm ruột. Hàng ngày, đợi cho đến khi hình dáng ấy đi ngang nhà là nó cầm đàn và rống lên để tâm tình nó có thể đi vào lỗ tai “người ấy”. Rồi tới nhạc tiền chiến “Cô láng giềng ơi không biết cô còn nhớ đến tôi... tôi đã hình dung dáng ai đang cười” Đây là chiêu của thằng Chương dạy nó: “mầy muốn cua ghệ thì mầy phải biết đàn hát ghệ nó mới để ý.”
Môt hôm vô lớp thằng Chương nói nhỏ với nó:
- “Hôm nay tao dạy mầy một bản nhạc bí mật nghe. Đây là một bài nhạc phản chiến của Trịnh Công Sơn đó. Chính phủ cấm, ai hát là bị bắt liền...”
- “Vậy mà tại sao mầy dạy tao hát? Tao hát có bị bắt không?” “Như vậy ghệ mới nể mầy. Hiện nay mấy ghệ Gia Long khoái nhạc Trịnh Công Sơn lắm. Chị tao nói tụi nó chuyền nhau chép tay nữa.”
- “Chép tay thì đâu có sao, nhưng khi hát lỡ lính nghe được thì chết mẹ.”
- “Mầy hát ở đâu?”
- “Trước cửa nhà tao chớ đâu.”
- “Ha... ha... ngu mầy ngu quá con ơi... Hát trong nhà thì ai mà nghe, đừng ra ngoài đường lộ hay hát trong trường thì đâu có sao.”
- “Thiệt hả?”
- “Thiệt chớ sao không, tao xạo mày sao?”
- “Ờ, mày dạy tao đi. Bài gì vậy?”
- “Bài Diễm xưa. Bắt đầu là Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ... Chách bủm bùm, chách bủm bùm.. Mầy hát chầm chậm nghe.."
Mỗi ngày nó học từ thằng Chương bài hát Diễm xưa vài câu và dù vừa mới học được nó đem áp dụng liền. Và cứ thế dù buổi trưa mùa hạ nắng gắt hàng xóm láng giềng của thằng Dũng không hiểu sao cứ nghe thằng này rống “Mưa vẫn mưa bay... mưa vẫn mưa bay...” Và hàng xóm cũng chẳng biết tại sao “mưa vẫn mưa bay” lại dừng ngang đột ngột. Nếu người nào tinh ý thì sẽ thấy khi một chiếc áo dài trắng vừa qua khỏi ngõ nhà nó thì “mưa vẫn mưa bay” liền chấm dứt. Và vài phút sau họ sẽ thấy thằng Dũng đạp chiếc xe đạp cà tàng ra khỏi nhà.
Ây vậy mà nhạc phản chiến của Trịnh Công Sơn đã thành công. Có hôm, đi ngang nhà nó “áo trắng Gia Long” đã quay mặt vào nhà nó nhìn và chun mũi cười. Tim nó như nhảy ra khỏi lồng ngực. Đúng quá xá cỡ. Muốn cua ghệ thì phải phản chiến chứ không được tiền chiến. Bây giờ mà có lính bắt nó cũng chẳng sợ. Miễn làm sao khi lúc nó bị cảnh sát bắt thì phải có mặt “nàng áo trắng” để ghệ biết rằng “vì em mà anh hát nhạc phản chiến” chứ đừng bắt nó khi con nhỏ đã qua khỏi nhà nó rồi thì uổng công. Tuy vậy, chưa đến đỗi phải bị cảnh sát bắt, mặc dù trong xóm nó cũng có vài chú, thằng Dũng đã nói chuyện được với em. Đã nắn nót chép cho “em gái Gia Long”, theo kiểu chữ Ital, co 12, mấy bài nhạc phản chiến của Trịnh Công Sơn như “Diễm xưa”, “Nắng thủy tinh”. Nó còn nắn nót vẽ tranh minh họa bắt chước theo những phụ bản của họa sĩ Đinh Cường.
Thằng Dũng vô cùng ước ao được đi coi xi-nê với “em Gia Long” một lần. Nếu được đi xi-nê với em thì coi như công việc “cua ghệ” đã thành công 90 phần trăm như theo lời dạy của thằng Thuật. Nhưng chưa bao giờ một lần nó dám mở miệng. Mỗi lần đứng trước “nàng” tim nó đập nhanh, môi nó run lên, miệng lắp bắp, tay chân lóng ca, lóng cóng. “Thôi để từ từ. Phải dành tiền để đi coi phim ở những rạp sang trọng như Rex, Eden chứ coi ở Việt Long hay Tân Bình, Tân Lạc thì mất mặt bầu cua hết. Còn phải có tiền mua bắp rang vô rạp để ăn nữa chứ!”. Chần chừ như thế hoài nên nó chưa bao giờ mở miệng mà chỉ cứ phản chiến “Mưa vẫn mưa bay...” từ mùa nắng sang đến mùa mưa ròng rã ngập cả con xóm của nó.
Thế mà, bây giờ đây, Xuân Chi - “người trong mộng” của nó lại xuất hiện trong rạp xi-nê. Phải chi nó đi một mình hoặc đi với bạn gái thì thằng Dũng rất vui và sẽ chạy lại chào hỏi ngay. Đàng này, cô bé lại đi với một thằng con trai khác, lớn hơn nó chừng vài tuổi, cả hai vừa cười, vừa nói đi ra khỏi rạp mà đâu biết rằng, trong đám khán giả đang chờ bước ra hỏi rạp có người đang xem phim vui chợt hóa ra buồn như bài hát “Xem phim buồn”. Không muốn cho con Xuân Chi thấy mặt, thằng Dũng kéo thằng Thạch ngồi thụp xuống ghế. Thằng Thạch hỏi:
- “Mầy định coi xuất nữa hả?” Vì là rạp chiếu thường trực nên khán giả muốn ngồi xem đến lúc nào cũng được, chừng nào chán thì về.
Thằng Dũng trả lời đại:
- “Mầy tính sao Mai?”
- “Coi lại phim này cũng đượcễ ừ, chừng nào chán thì về.”
Cả ba thằng ngồi nán lại cho khán giả đi ra hết vả một đợt khán giả mới của xuất sau lục tục kéo vô. Thằng Thạch và thằng Mai tha hồ nói về bộ phim mà tụi nó vừa mới xem còn thằng Dũng thì ngồi im, mặt buồn xo. Bỗng dưng, thằng Dũng muốn đi ra khỏi rạp, đạp xe lòng vòng trên những con đường buổi trưa chủ nhật để quên đi nỗi buồn vữa chợt đến sau khi xem một cuốn phim vui. Nó vụt đứng dậy:
- “Thôi tụi bây cứ ở lại coi đi, tao về trước.”
- “Mầy về tụi tao cũng về luôn.” Thằng Thạch nói.
Cả ba thằng lót tót bước ra khỏi rạp. Mắt lóa nắng vì bây giờ đã hơn một giờ trưa. Ba thằng đến chỗ gửi xe đạp. Thằng Thạch liếc nhanh về phía xe bánh mì để xem con nhỏ bán bánh mì còn đó không? Xe bánh mì còn đó nhưng còn em đâu rồi? Một bà già đang ngồi bên xe, phe phẩy cái quạt để đuổi những con ruồi. Thằng Thạch cũng cụt hứng.
Cả ba chia tay nhau. Thằng Mai hỏi thằng Dũng:
- “Mầy đi về nhà hả? Sao tao thấy mầy buồn quá vậy?” “Cũng đâu có gì buồn. Tao định đạp xe đi vòng vòng Sài Gòn chơi. Lâu quá, không có bát phố Bô-na. Từ đây đạp xe ra đó cũng gần.”
- “Tao đi chơi với mầy nghe.” Thằng Mai đề nghị.
- “Ừ đi thì đi. Chừng nào mầy thấy chán thì mầy cứ đạp xe về" Thằng Thạch đạp xe về nhà. Còn thằng Dũng bắt đầu cuộc hành trình đạp xe đi cho vơi nỗi buồn đang gặm nhám. Thằng Mai thì không muốn về nhà vì đi chơi vui hơn. cả hai cứ tà tà đạp xe đi trong buổi trưa nắng mà chẳng thằng nào nói với nhau tiếng nào.
Thay vì đạp xe xuống cống Quỳnh, qua Phạm Ngũ Lão chạy thẳng ra chợ Sài Gòn, thằng Dũng lại đạp xe ra đường Hồng Thập Tự vì nó không muốn đi ngang nhà in lúc này.
Nó không muốn ai ở nhà in biết nó đang buồn, có những chuyện của con tim không ai có thể chia sẻ được. Nó đã đọc được câu này ở trong cuốn sách nào mà nó cũng chẳng nhớ.
Từ đường Hồng Thập Tự nó quẹo phải theo đường Công Lý, đi ngang qua dinh Độc Lập rồi đạp xe thẳng xuống đường Lê Lợi. Hai thằng tìm chỗ gửi xe ở bên hông Bộ Công Chánh trên đường. Công Lý, góc Lê Lợi.
- “Đi đâu mậy?” thằng Mai hỏi.
- “Đi vòng vòng, bát phố Bô-na chơi.”
Hai thằng đi dọc theo vỉa hè Lê Lợi. Nơi đây, bây giờ đã trở thành khu bán sách báo, tạp chí tiếng Việt và nước ngoài và vải vóc. Vỉa hè được chia làm hai hàng một bên là hàng bán vải và quần áo loại đắt tiền, một bên là các sạp bán sách báo tiếng Việt và nước ngoài như Times, Newsweek, Billboard nhưng nhiều nhất là các tạp chí khiêu dâm như Plaỵboy, Penthouse. Khách nhàn du, mua sắm là những cô cậu hippy choai choai, những sĩ quan Biệt động quân, Thủy quân lục chiến và cả những tên lính Mỹ đi cạnh những cô gái phấn son lòe loẹt. Cũng không kể đến những thành phần khác đang trà trộn trong đám người đi bát phố để kiếm ăn như trẻ đánh giày, bọn móc túi. Chính giữa con đường vỉa hè này là một nhà vệ sinh công cộng, lúc nào cũng bốc mùi hôi. Không khách khứa nào thích đi qua khu vục này ngoại trừ có nhu cầu giải tỏa đột xuất chỉ trừ có những tay “kỳ bẽo” chuyên nghiệp đang tập trung trong sòng bài ba lá, những tay cò mồi đang cố dụ khách qua đường vào sòng bài.
Thằng Mai kéo tay thằng Dũng ngừng ngay cạnh sạp bán tạp chí Playboy. Một người đàn ông đeo kính trắng, trạc 50 tuổi đang say sưa giở từng trang báo nhìn vào ảnh của những cô gái Mỹ không mảnh vải che thân. Thằng Mai kiễng chân đứng nhìn ké vào tờ báo. ông này giật mình quay lại, nhìn nò với cặp mắt khó chịu:
- “Muốn coi thì lấy báo dưới sạp mà coi.”
Nghe tiếng cự nự, người chủ quày báo, một thanh niên mặt mày bậm trợn quát:
- “Mấy thằng nhỏ đi chỗ khác chơi, báo để bán chứ không cho coi không!”
Thấy nhột, vì nãy giờ chỉ đứng coi hết tờ Playboy này đến tờ Girls khác, ông già đeo kiếng bỏ tờ báo xuống bỏ đi. Chủ quày báo chửi đổng:
- “ĐM... già mà ham thì bỏ tiền ra mua coi. Cứ coi cọp không. Khứa lão này lâu lâu lại đến...”
- “Chắc khứạ không dám mang về nhà sợ vợ con thấy", người chủ quày kế bên góp chuyện.
- “Nếu thèm cứ chạy lên ngã ba Chú ía, thành ông Năm là xong chứ gì.”
- “Tao coi bộ dạng khứa này là công chức hay giáo sư gì đó, chẳng dám đâu. Lỡ cảnh sát kiểm tục tóm được thì có nước mà đội quần.”
- “Ê, hai thằng nhỏ. Đi đi, tụi bây đứng xớ rớ làm gì?”
- “Chắc mấy thằng này muốn biết mùi đời.”
Thằng Dũng kéo tay thằng Mai đi khỏi quày sách Plaỵboy. Nó ngượng chín người, cảm thấy bị khi dễ khi nghe hai thằng cha bán Playboỵ nói như vậy. Đây không phải là lần đầu tiên nó xem những loại sách “lạ lùng” này. Lần nào nó xem cũng ngượng nhưng xem chỗ ít người thi yên tâm hơn. Nó đã từng được thằng Ngọc cùi, mặt đầy mụn đem tạp chí này cho nó và mấy thằng ở xóm nhà lá cùng xem.
Một hôm trong giờ văn của thầy Vũ Ký, thằng Ngọc cùi lấy trong cặp táp ra một tờ báo của Mỹ, in màu rất đẹp, ở Việt Nam chưa có cuốn nào in được như vậy. Nó nói với thằng Dũng một cách bí mật.
- “Cuốn này toàn hình con gái ở truồng không. Sách Playboy của Mỹ đó nha mậy, mắc lắm, ở Lê Lợi bán một trăm đồng một cuốn đó!”
- “Trời ơi làm gì mà mắc dữ vậy? ở đâu mầy có vậy?”
- “Tao ăn cắp trong phòng ba tao. Không biết sao ổng có nhiều lắm, cả chồng luôn.”
Thằng Dũng lén để tờ báo trong hộc bàn, lật từng trang để xem. Trời ơi, nó không ngờ thân thể con gái, sau khi trút bỏ hết quần áo thì là như thế này ư? Vừa chỉ xem vài hình, bỗng dưng nó cảm thấy cồm cộm nơi đũng quần. Nó có cảm giác máu nóng đang chạy dồn lên mặt. Nó liền lấy tờ báo bỏ trở lại hộc bàn của thằng Ngọc cùi. Thằng Ngọc cùi bèn kêu thằng Hòe:
- “Ê có cuốn sách giáo khoa về Anh văn mới lắm nè mầy.” Nghe nói đến sách giáo khoa Anh văn là thằng Hòe chụp ngay. Nhưng khi vừa giở ngay trang đầu là nó quăng trở lại cho thằng Ngọc cùi, nói nhỏ:
- “Thấy ghê. Mầy cứ coi sách tầm bậy tầm bạ nên mặt mụn là phải.”
Thằng Thạch từ bàn dưới chồm lên, giựt cuốn Playboỵ. “Mầy cho tao với thằng Nho mượn coi chút.”
Thằng Ngọc cùi chưa kịp phản ứng thì quyển Playboỵ đã nằm trong tay thằng Thạch. Nó nhét vội xuống hộc bàn và bắt đầu mở ra xem. Thằng Nho cũng gằm đầu xuống mặt bàn xem ké. Mặc kệ, thầy Vũ Ký có giảng gì tụi nó cũng chẳng có hề biết.
Đứng trên bục nhìn xuống, thầy Vũ Ký thấy hai thằng xóm nhà lá cứ gằm đầu mà xem cái gì đó chứ chẳng chịu nghe giảng, thầy liền nhẹ nhàng đi xuống cuối lớp. Khi thấy thầy Vũ Ký đi xuống, bọn thằng Dũng đã kêu nhỏ: “Thạch, thầy xuống kia...” nhưng nó cũng chẳng nghe. Khi thầy Vũ Ký đứng .sát cạnh bên, nó mới giật mình ngẩng đầu lên, mặt tái mét. “Xem gì đó, đưa thầy coi nào.”
- “Dạ, dạ không có chi thầy...”
- “Tôi bảo đưa tôi xem.”
Thầy Vũ Ký thò tay vào hộc bàn và lấy ra tờ Playboy, còn thằng Thạch thì ngồi chết trân, tay chân run lẩy bẩy. Khi thấy tờ Playboy, thầy Vũ Ký giận run lên:
- “Chết... Chết... tầm bậy, tầm bậy... Các trò không học mà coi những thứ tầm bậy rứa... Tội này các em phải ra hội đồng kỷ luật. Quyển sách này của ai?”
Ngồi ở bàn phía trên, thằng Ngọc cùi cũng run vì sợ thằng Thạch sẽ khai ra mình. Ra hội đồng kỷ luật lạng quạng bị đuổi học như chơi.
Còn thằng Thạch cũng đang suy nghĩ. Nếu khai thằng Ngọc cùi mang vào thì mình cũng chưa chắc nhẹ tội, còn dính thêm thằng Ngọc cùi. Bạn bè chơi như vậy thì mấy đứa trong lớp sẽ khi dễ, coi thường. Nghĩ vậy nên nó trả lời:
- “Dạ thưa thầy, dạ của em...”
- “Em mua à..?”
- “Dạ không em mượn của một thằng bạn, ba nó buôn bán hàng Mỹ...”
- “Tôi tịch thu quyển sách rồi sẽ báo cho Hội đồng kỷ luật nhà trường...”
Thầy Vũ Ký quay lên bàn giáo sư, thay vì giảng bài, thầy lại đề cập đến chuyện thằng Thạch.
- “Các em đi học để trở thành một người có văn hóa và tri thức, biết phân biệt những điều đúng sai đang xảy ra trong cuộc sống. Khi biết phân biệt những điều như thế thì các em mới trở thành người hữu ích cho quốc gia, đất nước. Quân đội Mỹ vào đây, mang theo đủ thứ tầm bậy tầm bạ. Nào là Snackbar, nào là khiêu vũ trường, nào là lối sống Mỹ, nào là văn hóa Pỉayboy, rồi đĩ điếm, gái bán bar... toàn những thứ hư hỏng. Mấy em không được... không được xem những thứ này, nó sẽ phá hoại tâm hồn và đầu óc các em...”
Thầy Vũ Ký còn nói nhiều về đề tài này cho đến hết giờ học của thầy. Khi chuông reo báo giờ ra chơi thì thằng Thạch, vẫn còn ngồi im, mặt buồn bã. Thằng Ngọc cùi thì lại vỗ vai thằng Thạch cám ơn thằng này đã không khai ra nó là thằng mang quyển sách vào. Thằng Khải lại an ủi:
- “Thầy giận thì ổng nói vậy chớ tao nghĩ ổng không đưa mày ra hội đồng kỷ luật đâu. Hai cái cấm túc là cùng.” Thằng Tuấn trưởng lớp chia sẻ:
- “Có lẽ tao gặp thầy để xin cho mầy giảm kỷ luật.”
Thằng Dũng tiếp lời:
- "Phải đó. Tao cũng đi theo thằng Tuấn xin giảm kỷ luật cho mầy.”
Thằng Thạch cảm động khi thấy bạn bè lo lắng cho mình: “Ừ. Chắc tao cũng đi theo tụi bây. Tao là người có lỗi mà không đi xin để tụi bây đi không thì thầy Ký giận chết.” Thằng Tuấn trưởng lớp không đồng ý:
- “Tụi mình lên phòng giáo sư đông quá đâu có được. Thôi để mình tao đi cho.”
Thằng Thạch ngần ngừ:
- “Thôi cũng được. Cũng liều con tạo xoay vần đến đãu" nó nói theo một câu thơ trong truyện Kiều nghe buồn thảm.
Thế là một mình thằng Tuấn đi thẳng lên phòng họp giáo sư ở góc trong cùng của hành lang danh dự. Đến trước cửa phòng họp giáo sư, nó đứng xớ rớ cố gắng nhìn vào nơi chốn thâm nghiêm và “huyền bí” này. Nơi đây là nơi thằng Tuấn ước mơ: Học cho thật giỏi, đậu cao rồi trở về trường làm giáo sư như một số giáo sư đang dạy trong trường. Nghĩ đến đó, nó thấy đã vô cùng.
- “Em đứng đây làm gì vậy Tuấn?”
Nó giật nẩy mình, người hỏi nó là cô Đoan Trang - dạy hóa học.
- “Dạ, em tìm thầy Vũ Ký.”
- “Cô thấy thầy Vũ Ký mới chạy xe ra khỏi trường. Chắc thầy hết giờ ở trường rồi.”
- “Dạ. Cám ơn cô.”
Nó tiu nghỉu quay trở lại lớp. Bọn thằng Hoàng thấy nó quay trở về, mặt mày không khí thế lắm nên đoán mò:
- “Bộ thầy không đồng ý hả mậy?”
- “Không, thầy đi về rồi. Ngày mai hai giờ đầu là giờ dạy Kim văn của thầy, mình xin cũng được.”
Từ đó đến hai giờ học cuối thằng Thạch sống trong tâm trạng âu lo. Suốt đêm đó, ngay cả khi ngồi xem chương trình Tạp lục Tùng Lâm trên tivi, có hai anh hề Phi Thoàn và Thanh Việt diễu vui, cả nhà nó cười vang mà mặt nó vẫn âu sầu. Riêng thằng Dũng, tối đó nó lại nằm mơ thấy mấy cô đầm không mặc quần áo, làm cho nó bị “tiểu dầm” lần nữa. “Đúng là không nên xem mấy cái này, bị tiểu dầm hoài, có ngày bị thong manh mất."
Rốt cuộc tụi nó cũng chẳng có cơ hội xin thầy tha cho thằng Thạch vì thầy đã tuyên bố tha tội cho thằng nó vì là lần đầu, và cũng chẳng bắt nó cấm túc. Thằng này sướng rơn. Giờ ra chơi nó khao mấy thằng xóm nhà lá bánh dừa, bánh su kem của chị Lan, ăn thả cửa chừng nào no thì thôi. Ăn nhiều như thằng Mai thì chỉ ba cái bánh dừa là cùng.
Thằng Dũng nhớ lại chuyện xảy ra cho thằng Thạch và những lời thầy Vũ Ký dạy nên khi thằng Mai ghé quày bán báo Playboy nó đã không thích, nhất là khi tụi nó có mang phù hiệu hiệu đoàn Petrus Ký trên túi áo. Nó liền kéo thằng Mai đi khỏi khu vực này. Hai đứa đi ngược lên đường Pasteur. Thằng Mai hỏi nó:
- “Mầy có tiền không?”
- “Có ba choạc. Chi vậy?”
- “Tao đói bụng quá. Hồi nãy ăn có một khúc bánh mì...”
- “Tao cũng thấy đói đói rồi. Mình lại Pasteur mua bánh mì phá lấu ăn.”
Hai đứa băng qua khỏi đường Pasteur. Tại góc đường Pasteur - Lê Lợi có một quày bán bánh mì với phá lấu lòng heo. Vừa thoạt nhìn những khoanh ruột non, thố linh khoanh tròn, những miếng gan, bao tử “khìa” nằm trên một cái khay nhôm, được che bằng một tấm ny lông trắng, dầy thằng Mai đã muốn chảy nước miếng. Thằng Dũng nới với “bà xẩm” bán hàng:
- “Bà cho hai khúc, mỗi khúc năm đồng. Nhớ cho nhiều đồ chua nhe... ờ.., bà cho thêm tương đen, với tương ớt...”
Mỗi thằng cầm một ổ bánh mì nóng, thơm lửng mùi bánh mì mới ra lò, đi lại xe nước mía Viễn Đông gần đó. Thằng Dũng gọi một cách sành sõi:
- “Cho hai ly nước mía, bỏ ít đá thôi nha chị.” Nó quay sang thằng Mai: “bánh mì phá lấu với nước mía Viễn Đông ngon có tiếng. Hai món này cũng góp phần làm nên danh tiếng của Sài Gòn đó mầy.” Câu này nó nghe một ông nhà văn, nhà báo nào nói bây giờ nó đem ra hù thằng Mai.
Còn thằng Mai, nó đâu cần biết bánh mì phá lấu Pasteur, nước mía Viễn Đông. Bánh mì phá lấu với nước mía là “tàn chi quái đao” rồi. Đối với nó ăn sang như vầy là một sự hiếm hoi. Nó nhìn thằng Dũng có vẻ ngạc nhiên vì sự sành sõi của thằng này. Vừa cắn miếng bánh mì, nước tương đen chảy quanh khóe miệng, nó hỏi thằng Dũng một cách khâm phục: “Sao mầy biết những chỗ này, hay quá vậy?”
Thằng Dũng im lặng, bí hiểm để chứng tỏ nó là một thằng sành sõi. Hù mấy thằng cỡ thằng Thuật, Thạch không được thì hù thằng Mai cho đỡ ghiền. Khu vực Sài Gòn hoàn toàn xa lạ với thằng Mai nhưng ở Chợ Lớn thì đừng qua mặt nó. Thật ra đây là lần thứ hai thằng Dũng ghé đây. Lần trước do chú Chín chở nó đi lấy mấy cái bản kẽm hình ở Cliche Dầu ở đường Đề Thám rồi tiện đường chở nó ra mua bánh mì về cho mấy ấn công typo ăn trưa luôn.
Sau khi ăn hết ổ bánh mì, uống xong ly nước mía thằng Mai vẫn còn thòm thèm. Nó xin thêm miếng nước lọc để uống cho đã vì nó xin bỏ thêm tương đen vào bánh mì hơi nhiều nên bây giờ khát nước. Nãy giờ đi vòng vòng, ăn uống nên thằng Dũng quên mất cái vụ nó gặp con Xuân Chi đi với thằng khứa nào trong rạp hát. Có lẽ vì vừa ăn bánh mì, uống nước mía ngon, cộng với sự khâm phục của thằng Mai nên nó hào hứng:
- “Tao dẫn mầy vào nhà sách lớn nhất Việt Nam.”
- “Nhà sách này có sách dạy đóng kịch không?”
- “Sách gì cũng có. Mình tha hồ đọc, không mua cũng được.” Thằng Dũng dẫn thằng Mai băng qua đường Lê Lợi, đến gần góc đường Công Lý. Nằm trên đường Lê Lợi. Trước mặt thằng Mai là một nhà sách to như một rạp hát, phía trên mặt tiền lầu hai có hai chữ bằng xi măng đúc, sơn màu đỏ sậm “Khai Trí”. Dù buổi trưa nhưng vẫn đông người tấp nập ra vào. Bước vào trong nhà sách, phía trên cùng là một tấm bảng có viết những giòng chữ mà ai vào cũng đều thấy “Để cho con một rương sách hơn lả một rương vàng."
Những người trong nhà sách đi qua, đi lại dọc theo kệ sách. Có người ngắm nhìn, lấy sách ra đọc vài trang, sau đó để lại chỗ cũ rồi đi tiếp sang quày khácẵ Có người đứng một chỗ đọc hết trang này qua trang khác. Còn có người thì cứ đi vòng vòng chỉ để nhìn các tựa sách rồi gật gù. Thằng Dũng thấy một anh, có lẽ là sinh viên vì đeo kính cận dầy cộp, mái tóc hơi dài, bồng bềnh như nghệ sĩ, nói với một cô gái đi bên cạnh: “Phạm Công Thiện mới viết quyển “Ý thức mới trong văn nghệ và triết học “hay lắm.” Cô gái nhận xét: “Nghe nói ông này hơi điên điên.” “Không phải điên là ông Bùi Giáng.” Cô gái chọc: “Em hỏi như vậy là vì anh đọc mấy cái quyển Ý thức gì đó coi chừng điên điên theo. Mấy ông triết gia hay khùng lắm.”
Nhìn anh sinh viên nó vô cùng ngưỡng mộ. Thằng Dũng ước gì đọc được những quyển sách cao siêu như anh sinh viên vừa nói. Nếu nó đọc được những quyển này thì còn Xuân Chi sẽ khâm phục nó biết chừng nào. Nó ước ao hình ảnh: Anh sinh viên là nó và cô gái đi cạnh bên là Xuân Chi. Nó sẽ giảng cho Xuân Chi nghe về triết học, văn học thì chắc con bé sẽ ngẩn tò te mà khâm phục. Thằng Mai cắt đứt sự tưởng tượng thăng hoa của nó:
- “Tao muốn coi mấy cuốn sách dạy kịch nghệ, nó nằm ở quầy nào?”
Thằng Dũng ớ người vì nó cũng chẳng biết loại sách này nằm ở quày nào:
- “Chắc ở đâu đây.”
- “Cái quày trong cùng, bên góc trái đó em. Cái quày đó chuyên trưng bày sách nghệ thuật”, anh sinh viên chỉ giúp. “Em mê kịch hả. Trong đó có mấy quyển thoại kịch của Vũ
Khắc Khoan như “Thần tháp rùa”, “Thành Cát Tư Hãn” hay là của kịch tác gia Vi Huyền Đắc...”
Trời ơi, thằng Dũng kính nể anh sinh viên này quá. Không chừng ảnh đi vào nhà sách này hàng ngày. Nó buột miêng hỏi: “Anh là sinh viên ở trường nào vậy?”
Anh sinh viên nhìn nó, nhìn phù hiệu trên túi áo nó, rồi nói như reo lên:
- “Em học Petrus Ký hả. Anh cũng là cựu học sinh Petrus Ký đây. Hiện giờ anh là sinh viên Văn khoa, ban văn chương... Còn em này, sao lại thích đọc sách thoại kịch vậy?”
Thằng Dũng vô cùng tự hào vì được nói chuyện với một đàn anh Petrus Ký mà nó đang ngưỡng mộ, trả lời thay cho thằng Mai:
- “Nó tìm sách dạy đóng kịch. Thằng bạn em thích trở thành nghệ sĩ thoại kịch như Vân Hùng, La Thoại Tân, Ngọc Đức...” Anh sinh viên chỉ vào người bạn gái đứng bên cạnh, nói rất tự hào:
- “Vậy là mấy em gặp hên rồi. Chị Dung là kịch sinh trường Quốc gia Âm nhạc kịch nghệ năm thứ hai đó...”
Thằng Mai trố mắt nhìn người bạn gái của anh sinh viên. Nó ngập ngừng, rất muốn hỏi nhiều điều nhưng không biết hỏi cái gì. Cô gái xoa đầu thằng Mai:
- “Em muốn học kịch thì thi vào khoa thoại kịch trường Quốc gia Ảm nhạc kịch nghệ đi. Em chỉ cần có bằng trung học đệ nhất cấp là được. Nếu đậu, em vừa có thể học kịch buổi chiều, buổi sáng học ở trường Petrus Ký để thi đậu cho xong bằng Tú tài 1, Tú tài 2...”
Thằng Mai mừng rơn:
- “Thi khó không chị?”
- “Khó chứ. Thi tuyển tìm người có tài năng học 4 năm, sau đó ra trường trở thành nghệ sĩ đóng kịch trên sân khấu mà. Khoảng đầu tháng 7 trường bắt đầu thông báo thi tuyển. Em đến trường Quốc gia Âm nhạc kịch nghệ ở đường Nguyễn Du, ghi danh dự thi.”
Thằng Mai chợt thấy thích và ái mộ người bạn gái của anh sinh viên quá.
- “Em cám ơn chị.” Và nó bạo gan hơn: “Khi nào gần thi tuyển chị có thể giúp em luyện thi được không?”
“Ờ, được chứ. Có mấy trường dạy luyện thi vào khoa thoại kịch của Mỹ Tín, của thầy Đinh Xuân Hòa nhưng học phí mắc lắm, em không có khả năng đâu. Chừng nào em ghi danh, được phát đề thi để diễn trong buổi thi tuyển thì em lại gặp chị tại trường. Chị tên Ngọc Dung, kịch sinh năm thứ hai nhưng sau hè này chị sẽ lên năm thứ ba... Nhớ nha. Em tên gì?"
- “Em tên Mai. Mai là con khỉ đó. Khi em lại tìm chị, em sẽ nói Mai con Khỉ, học sinh trường Petrus Ký há...”
Cô gái cười khinh khích:
- “Em nói chuyện vui quá. Mai học Petrus Ký là được rồi. Khỏi Mai Khỉ gì hết. Nói vậy để chị khỏi lầm với Mai là tên con gái.”
Trời ơi, thằng Mai muốn có người chị như chị Ngọc Dung quá. Trước khi chia tay, nó còn hỏi với thêm một câu:
- “Chị còn đi học chữ không?”
- “Còn chứ. Chị đang học trường Trưng Vương, năm nay chị thi Tú tài hai. Ráng cho bằng anh Tòng đây.” Dung vừa nói, vừa chỉ tay sang anh sinh viên và nháy mắt với nó.
Khi hai anh chị Tòng và Dung đi rồi, thằng Mai vẫn còn đứng ngẩn ngơ. Hôm nay là một ngày vui của nó. Nó mong ước ngày nào cũng gặp được những người dễ thương như hai anh chị này. Trong xóm nó cũng có những người rất dễ thương nhưng dễ thương theo cách của những người nghèo khó, không ăn học, suốt ngày chỉ cố gắng kiếm những đồng tiền còm để sống cho qua một ngày. Họ chỉ sống cho những ngày trước mặt, không biết ước mơ cho tương lai. Mà ước mơ sao được khi họ không biết sống cuộc sống ngày hôm nay ra sao. Có ước mơ chăng chỉ là ước mơ cho hôm nay có đủ cái để ăn, để mặc. Gia đình nó cũng là một trong những gia đình trong cái cộng đồng xóm nghèo ấy. Nó may mắn là đã thi đậu vào trường công, nếu không số kiếp của nó cũng như những thằng bạn cùng tuổi đang mưu sinh bằng những nghề đàng hoàng cũng như bất chính.
Thằng Dũng nhắc nó:
- “Tao đi lại quày sách văn học. Mầy lại quày sách nghệ thuật đi.”
Thằng Mai đi lại quày sách nghệ thuật ở trong góc nhà sách. Đứng trước một dãy kệ mà những quyển sách với những cái bìa đủ màu sắc làm nó hoa cả mắt. Đủ loại sách dạy nghệ thuật tử dạy cắm hoa đến xếp giấy, chụp ảnh đẹp, nghệ thuật vẽ tranh... Nó lướt nhìn khắp các kệ sách mỏi cả cổ mà vẫn chưa tìm thấy quyển nào dạy đóng kịch. Nó năn lòng bước qua quày sách dạy kỹ năng. Nó lẩm nhẩm đọc
“Làm sao sáng tác trong ba mươi ngày” “Kỹ thuật reo giây (tremolo) trong ghita classic”. Một cuốn sách mỏng, bìa đã củ nhưng cái tựa làm nó mừng rơn “Đạo diễn và diễn viên" của tác giả Ngọc Linh. Nó vội vàng cầm lên xem ngay lời nói đầu có giới thiệu về tác giả Ngọc Linh. Té ra ông này là tiểu thuyết gia có truyện đăng trên các báo, lại là soạn giả của nhiều vở tuồng trên sân khấu Thanh Minh - Thanh Nga. ông đã viết phim cho Thẩm Thúy Hằng, Kim Cương đóng. Vậy là đúng rồi..” nó suy nghĩ, lật tiếp vào những trang trong. Đọc lướt qua một số đoạn với những chữ như lời thoại, rồi diễn độc thoại, hình thể trên sân khấu, tính cách nhân vật trong thoại kịch làm nó rối mù. Nó chợt ước phải chi bây giờ có chị Ngọc Dung giảng nghĩa cho mình hiểu thì hay quá. Hay là mình mua cuốn này rồi khi gặp chị nhờ chị dạy cho hiểu. Nó nhìn xem giá tiền cuốn sách. Trời ơi tới năm chục lận. Mỗi ngày nó chỉ đưực má nó cho năm đồng để ăn sáng và đi học. Phải nhịn 10 ngày, cũng được. Nhưng trong 10 ngày đó cuốn sách có còn không khi trên quày sách chỉ còn có một quyển. Làm sao đây? Làm sao đây?
Nó nhìn chung quanh. Quày này nằm trong góc nên có ít người đến chọn sách. Chung quanh nó không có ai đứng bên cạnh. Bất ngờ, nó khum người xuống, mở nút áo, cầm cuốn sách nhét vào thắt lưng. Nó làm những động tác này thật nhanh nhưng vẫn cảm thấy hồi hộp. Hồi nhỏ, nó chuyên đi ăn cắp bánh ngọt ở những tiệm người Hoa trong khu nó ở bằng cách này chưa bị ai bắt quả tang. Nhưng bây giờ khi giở lại trò chôm chỉa này nó lại run như chưa bao giờ làm. Nó nhìn quanh. Không ai để ý đến nó. Nó thở phào đi lại quày thằng Dũng đang đọc sách, rủ thằng này đi về. Phải ra khỏi nhà sách này càng sớm càng tốt.
Vừa đi ra khỏi quày sách nó chợt giật nảy mình. Một bàn tay đặt nhẹ lên vai nó. Một người đàn ông trung niên, mặc áo dài tay bỏ trong quần y như một công chức vỗ vai nó, nói nhỏ:
- “Chú có chuyện này muốn nói với con một chút. Con đi theo chú.”
Mặc dù người đàn ông này nói năng nhỏ nhẹ, nhưng trong giọng nói có một uy lực nào đó mà nó biết rằng khi nó không đi theo người đàn ông này thì sẽ có chuyện không hay.
Người đàn ông dẫn nó đi lên lầu trên, ông ta dẫn nó đến bàn một ông đang ngồi tính toán sổ sách gì đó. ông này trán cao, tóc chẻ hai ngôi, răng hơi hô với đôi chân mày to, rậm. Ông ta hỏi bằng một giọng trầm, đục:
- “Cậu ăn cắp sách hả.”
Thằng Mai cúi gằm mặt, khoanh tay, nói lí nhí:
- “Dạ.”
- “Đâu, cậu lấy quyển gì vậy, đưa tôi xem.”
Nó thò tay vào bụng, lấy quyển sách ra. ông ta cầm quyển sách, ngắm nghía:
- “Chà... muốn trở thành nghệ sĩ hả. Làm nghệ sĩ thì tốt nhưng sao lại đi ăn cắp sách?”
- “Dạ, tại con không có tiền, ông tha cho con lần đầu, lần sau con không tái phạm nữa.”
- “Cậu có biết ăn cắp là xấu không.”
- “Dạ biết.”
Ông ta lấy tờ giấy trắng trên bàn, đưa cho nó:
- “Cậu ngồi đó, làm một tờ khai tên tuổi, học trò trường nào...”
- “Dạ, ông đừng báo về trường. Báo về trường chắc con bị đuổi học.”
- “Cậu học trường nào?”
- “Dạ... dạ...”
Ông nhìn vào ngực áo thằng Mai, rồi kêu lên:
- “Học sinh Petrus Ký à? Có thật là học sinh Petrus Ký không hay là cậu giả mạo? Học sinh Petrus Ký đâu có đi ăn cắp sách. Đâu cho tôi thẻ học sinh xem.”
Thằng Mai xấu hổ muốn độn thổ. Tại sao nó lại không gỡ cái phù hiệu khi ra khỏi trường. Nó móc cái bóp nhựa lẹp kép bỏ sau túi quần lấy ra cái thẻ học sinh đưa cho ông này. “Cậu ăn cắp sách để làm gì? Để đi bán hả?”
- “Dạ không. Để con học.”
- “Mua sách để học thì cậu phải mua chứ. Ăn cắp quen tay, ngủ ngày quen mắt. Ăn cắp được một lần thì sẽ ăn cắp nhiều lần. Những người không có học thì ăn cắp những món đồ lặt vặt chứ những người có học, có tri thức khi ra đời sẽ ăn cắp nhiều thứ lớn hơn... Tại sao cậu lại đi ăn cắp. Bộ cậu không có tiền mua à. Đâu cậu đưa cái bóp tôi xem.”
Một lần nữa, nó móc cái bóp nhựa lép kẹp tử trong túi ra đưa cho ông ta. ông ta mở bóp nhìn vào cái bóp trống không. Thằng Mai nói thật suy nghĩ của nó:
- “Dạ, tại con thích quyển này quá mà bây giờ thì không có tiền. Con sợ khi con để dành đủ tiền rồi thì sách không còn nữa. Con định lấy quyển sách khi nào có tiền con mang tiền đến trả.”
- “Khi nào cậu có tiền?”
- “Dạ... không.. không... biết...”
- “Thôi viết tên tuổi, lý do ăn cắp sách, trường học rồi đưa cho tôi. Ngồi ở cái bàn đó...”
Khi thằng Mai bắt đầu ngồi viết, thì ông Trương, chủ nhà sách Khai Trí chợt nhớ lại ngôi trường mà mình đã học. Lâu quá, lo bận bịu kinh doanh ngành sách ông đã quên mất ngôi trường của mình. Cậu bé ăn cắp sách đã giúp ông nhớ lại ngôi trường mà cậu bé Nguyễn Hùng Trương hàng ngày ngồi cắm cúi đọc những quyển sách mượn từ thư viện, hay nhịn quà sáng để mua mang vào lớp học. Đôi lúc, trong giờ học vì mải mê đọc sách nên đã bị các giáo sư bắt chép phạt nhiều lần. Ăn cắp là một tội nhưng ăn cắp sách lại là một tội nhỏ dễ tha thứ. Những người ăn cắp sách chỉ là những người muốn hiểu biết, nhưng trong hoàn cảnh nào đó người ta không có tiền mua. Thằng bé này không phải là người đầu tiên. Từ năm 1952, những ngày đầu tiên ông mở nhà sách tại số 62 Bonard rồi Lê Lợi này, nhân viên của ông đã bắt nhiều người ăn trộm sách. Nhiều nhất là bọn du thủ, du thực sống chung quanh khu Dân Sinh, khu cầu Muối vào ăn cắp sách để bán lại cho những hàng bán sách “xôn” ngoài vỉa hè Lê Lợi. Với bọn này, ông Trương thẳng tay giao cho cảnh sát vì bọn họ chỉ cần tiền chứ không cần sách. Còn những người ăn cắp sách là học sinh, sinh viên, thậm chí những trí thức vì một lý do gì đó ăn cắp sách, ông chỉ cho viết một bản cam kết "không ăn cắp sách” để ngăn ngừa họ tái phạm lần thứ hai rồi cho về, vì họ là những người ăn cắp sách vì cần chữ. Thằng Mai viết xong bản cam kết rồi đưa cho ông Trương:
- “Dạ, thưa ông, con lỡ dại một lần ông tha cho. Xin đừng báo về trường con...”
- “Lần này tôi tha cho cậu, không báo về trường, lần sau...”
- “Dạ, con xin thề, không có lần sau. Nếu vào nhà sách này con sẽ mua...” Nó láu táu nói vì mừng. “Dạ thưa ông, con đi về.”
Khi nó vừa bước ra cửa, ông Trương gọi nó lại. Nó giật nẩy mình. Ông chủ nhà sách đổi ý rồi chăng?
- “Dạ, ông kêu con.”
Ông Trương cầm quyển sách đưa cho nó:
- “Nè, tôi cho cậu quyển sách. Khi nào trở thành kịch sĩ nổi danh nhớ mời tôi đi coi hát nghen...”

(còn tiếp)

Từ nhà thằng Dũng ở quận 6, đạp xe ra đường Phạm Ngũ Lão mất chừng nửa tiếng. Nhà in của ba nó làm nằm ở đường Phạm Ngũ Lão, gần chợ Thái Bình. Thằng Dũng không hiểu sao khu này lại có rất nhiều tờ báo tập trung ở đây - nhất là đoạn đường đối diện với tường nhà ga hỏa xa Sài Gòn. Nhiều lúc rảnh việc, nó đạp xe từ đầu trên, đoạn ngay tử bùng binh cống Quỳnh, Nguyễn Trãii cỏ rạp chiếu bóng Khải Hoàn, chạy thẳng một lèo ra đường Trằn Hưng Đạo, nó thấy các bảng hiệu của các tờ báo lớn như Sài Gòn mới, Phổ thông, Kịch trường, Điện ảnh... Rồi nào là tên của các nhà in Thư Lâm ấn quán, nhà in Nguyễn Đình Vượng. Đó là những nhà in lớn. Ba của nó làm ở một nhà in loại nhỏ, chỉ chuyên in tờ nhật báo Dân Quyền.
Theo lời ba nó thì nơi nào có nhà in thì nơi đó có nhật báo, tuần báo, tạp chí bởi vì tờ báo chạy theo nhà in, đóng đô ở nhà in chứ ông chủ tờ báo không phải là ông chủ nhà in. Ông chủ nhật báo, trước khi ra báo, là phải tìm cho được một nhà in. Mà nhà in nào phải gần các nhật báo khác để các ký giả, nhà văn tiện việc liên lạc, gặp gỡ, mua bán tin cho các tờ báo. Chỉ đến Phạm Ngũ Lão, ba nó nói, “một ký giả có thể bán tin, đưa bài cho nhiều tờ báo cùng lúc, đỡ mất công đi lại.” Thí dụ như nhà in ba nó làm, ông chủ là một người Tàu, nól tiếng Việt không rành, mọi chuyện đều thông qua một tay quản lý người Việt. Nhà in này được một dân biểu Hạ nghị viện thuê in riêng cho tờ báo “Dân Quyền” - một tờ báo đối lập do ông ta làm chủ nhiệm kiêm chủ bút.
Buổi sáng, từ khoảng 9 giờ đến buổi trưa là buổi sáng êm ả tại các nhà in. Lúc này, công nhân sắp chữ - những thợ bắt ruồi - đang trả chữ vào những ô chữ như đang bắt những con ruồi. Một số ấn công đã xong việc ra ngồi nhâm nhi ly cà phê vớ của bà Năm sổ tại hẻm Sáu Lèo. Không biết địa danh Sáu Lèo xuất phát từ tên của một nhân vật nào nhưng xóm Sáu Lèo, sau lưng rạp chiếu bóng Thanh Bình, ở khu vực Phạm Ngũ Lão, ngã tư Đề Thám - Bùi Viện mà mấy ký giả, các công nhân đều biết tiếng. Trong đường hẻm Sáu Lèo có nhà của nhà thơ Nguyên Sa “Nắng Sài Gòn em đi mà chợt mát, bởi vì em mặc áo ỉụa Hà Đông...”. Hẻm Sáu Lèo nổi tiếng vì nó là nơi gặp gỡ của những ký giả nhà văn khi đến đường Phạm Ngũ Lão. Họ đến để uống cà phê, trao đổi đề tài và bán tin cho các chủ báo.
Thằng Dũng cũng đã hân hạnh được uống nước xá xị con cọp ở quán bà Năm sổ cùng với ba nó và những người thợ “bắt ruồi” khác sau khi làm xong việc. Công việc của những thợ sắp chữ typo thường bắt đầu vào giữa trưa khi những ký giả bắt đầu đưa tin về và rộn rịp nhất là tầm khoảng 4 đến 5 giờ chiều vì giờ đó ông thư ký tòa soạn chuyển bài xuống sắp chữ ào ạt. Nhưng rộn rịp nhất là lúc báo phát hành khoảng 4 giờ sáng. Một đoạn đường Phạm Ngũ Lão, nơi có những nhà in báo, đèn đuốc sáng choang. Các sạp báo, các nhà phát hành, các người bán báo dạo tập trung tại đây để đếm từng chồng báo. Khoảng nửa tiếng sau, họ như những đàn ong, biến mất khỏi khu này một cách lặng lẽ để lại trên mật đường những tờ báo lót, tờ báo rách nằm tơi tả chờ công nhân quét rác đến dọn dẹp. Sau giờ này là đến giờ tán gẫu của thợ sắp chữ và dần dần theo sự ló dạng của mặt trời là sự xuất hiện trước hết của các ông ký giả đi từ xe đạp, Solex, Mobylette, Sach, Goebel và xe hơi con cóc, sau đó là các ông nhà văn nhà thơ.
Nhờ được ngồi uống nước chung với các thợ sắp chữ ở quán bà Năm sổ ở xóm Sáu Lèo, thằng Dũng trở nên khôn sớm vì cái đầu của nó chứa đủ loại thông tin từ chuyên tán gẫu của thợ sắp chữ và đám ký giả. Có bữa đang ngồi uống nước ngọt với bác Chín, thầy cò nhà in thì từ đàng xa có một cô gái mặc áo dài như cô giáo ngồi trên xe xích lô đạp đi đến trước cửa nhà báo rồi ngừng lại. Chú Sìn, một thợ sắp chữ nói với bác Chín:
- “Bữa nay cô nhà văn này giao bài sớm dữ!”
- “Cô nhà văn nào vậy?”
- “Mai Châu. Cô ấy viết truyện Thằng Hai Nhỏ đó.”
Bác Chín ngạc nhiên, kêu lên:
- “Trời ơi, sao con gái hiền khô mà nó viết truyện khiêu dâm quá vậy? Cũng ngang ngửa với Cậu chó của Trần Đức Lai với mấy chuyên đồng quê của Lê Xuyên chứ chẳng phải chơi.” Thằng Dũng chưa được đọc truyện của cô nhà văn này cũng như Cậu chó gì đó nên nó không biết nhưng nhờ vậy nó mới biết biệt danh cậu chó của thằng Hoàng trong lớp nó.
Một hôm thằng Hoàng mang một quyển tiểu thuyết in hai chữ Cậu chó với hình một con chó đang lè lưỡi với một cô gái đang khép nép vào lớp để trong hộc bàn. Thằng Hoàng nháy mắt với thằng Thuật và đưa ngón tay cái lên trên hàm ý là số một.
Suốt giờ học cổ văn của thầy Khôi, thằng Hoàng, do ngồi ở cuối bàn, tục danh là xóm nhà lá nên nó có thể ngồi gầm đầu đọc truyện mà không sợ thầy Khôi bắt gặp. Khi chuông reng đến giờ ra chơi, thường là thằng này ra khỏi lớp sớm nhất vì nó ngồi ngay bàn cuối cạnh cửa ra vào, nhưng hôm nay nó ngồi im re, mặt đỏ rần. Thằng Thuật nóng lòng muốn xem nên đi lại chỗ ngồi của thằng Hoàng để lấy sách. Nhưng bỗng dưng thằng Thuật cười lớn rồi kêu thằng Ngầu lại chỗ thằng Thuật. Thằng này chỉ cho thằng Ngầu xem giữa đủng quần thằng Hoàng nổi lên một cục rất to. Vì thằng Hoàng vốn đã mập lại mặc quần vừa bó vừa xệ, nên “thủ phạm” nổi lên rất rõ. Thằng Hoàng trở thành Hoàng Cậu chó là do đọc quyển truyện này.
Nhớ lại chuyện thằng Hoàng, thằng Dũng tủm tỉm cười. Ngồi ở đây nó nghe đủ thứ chuyên lạ lùng trong giới nhà văn - một thế giới của những người “cao siêu”, sống bằng mơ mộng chứ không bằng cơm gạo. Nó nghe mấy ông ký giả kể chuyện nhà văn Dương Trữ La đi nhậu với bạn bè hết cả tiền vợ đưa đi đóng tiền hụi. Rồi nghe nói nhà văn Ngọc Thứ Lang nghiện hít-tô-phe, suốt ngày nằm hút trong động bà Năm ở xóm Sáu Lèo này mà sợ. Thằng Dũng thầm nghĩ “không lẽ muốn trở thành nhà văn, nhà thơ, nhà báo phải sống như vậy mới có hồn thơ hay sao?”
Ba nó, trong những lần ngồi uống nước với bác Chín, thường nhận xét “Làm nhà văn nhà thơ như thế thì khổ cho vợ con chứ ích gì”. Nó tự hỏi không biết là ba nó nhận xét bâng quơ hay cố tình răn dạy nó, chớ đi vào con đường nguy hiểm đó vì ba nó biết nó mê thơ và mê làm thơ. Thật ra, ba nó đâu biết là nó mê làm ông chủ nhà in, hoặc chủ báo để in thơ cho các nhà văn, nhà thơ và in thơ nó. Nhà văn, nhà thơ, ký giả nếu không có tờ báo hoặc nhà in in thơ thì làm sao mà có tiền để sống? Làm sao mà thơ, văn chương đến tay độc giả được.
Chú Chín nhấp ngụm cà phê đen, rít hơi thuốc Bastos xanh nói với ký giả Hoài Phương:
- “Bên tờ Tia Sáng có truyện chưởng “Lệnh xé xác”, Dương Chí Tôn hấp dẫn quá. Nhờ nó mà tở báo tăng ti-ra dữ lắm..” Hoài Phương gật gù:
- “Không ngờ thằng cha Vũ Bình Thư hay thiệt nghe... sáng tác cả tiểu thuyết chưởng?”
- “Vũ Bình Thư là ai?”
- “Ủa, anh không biết sao? Vũ Bình Thư là Lã Phi Khanh đó.” Chú Chín ngạc nhiên:
- “Té ra Lệnh xé xác, tàn chi quái đao, tàn chi lệnh gì gì đó là do người Việt viết chứ không phải do dịch từ báo Hongkong như “Cấm Dùng xếnh sáng”. Hay thiệt, hồi trước giờ tôi cứ tưởng là của “Hướng cỏn” chứ!”
- “Việt Nam mình cũng có truyền thống viết phơi-ơ-tông kiếm hiệp từ lâu rồi. Đâu có ai biết Người đao phủ thành Đại La là do nhà thơ Đinh Hùng viết ký tên là Hoài Điệp Thứ Lang đâu.” Trong lớp nó, thằng Thạch là thằng mê truyện Lệnh xé xác đến nỗi mở miệng là “tàn chi quái đao”, nhưng nó đâu có biết là của nhà văn người Việt viết. Phải đem chuyện này hù nó để bắt nó bao ăn cháo huyết mới được. Thằng Dũng gật gù, im lặng, ngồi lắng nghe câu chuyện một cách chăm chú như để nhập tâm những gì chú Chin và ký giả Hoài Phương trao đổi.
Một chiếc xe xích lô đạp khác trờ tới. Lần này là một ông đàn ông, tóc húi cua, miệng hô, răng vẩu, nói chung rất là xấu trai ngồi trên xe xích lô đạp đang gạch gạch, xóa xóa gì đó trên bản thảo. Khi chiếc xe xích lô ngừng trước nhà in, ông không đi thẳng vào tòa báo mà đi về phía bàn nước của chú Chín với ba nó. Chú Chín hỏi:
- “Uống gì anh?”
- “Thì cái bạc xỉu với mấy điếu Ruby.”
Chú Chín hỏi cũng chẳng ra hỏi:
- “Có gì lạ hông anh?”
Không trả lời chú Chín mà ông nhà văn này lại nói với bà Năm sổ khi bà này mang cà phê sữa với thuốc Ruby lại cho ông:
- “Chị Năm ngày càng đẹp à ta.”
Bà Năm sổ ngúng nguẩy:
- “Thôi, tin làm sao được mồm miệng của các ông nhà văn, nhà báo mấy anh.”
- “Tui nói thiệt với chị Năm nghe tui uống cà phê nhiều nơi rồi không có bà bán cà phê nào có “giang" như chị”
- “Thôi đi ông ơi, muốn ghi sổ nữa hả, sổ của ông đầy cả trang giấy tập rồi nghe.”
- “Chút xíu nữa, tui gặp thằng cha quản lý tòa báo lấy tiền cái phơi-ơ-tông mới viết này là trả cho bà liền. Đừng đòi tiền nợ sớm, xui lắm.”
Bà Năm sổ hứ rồi nguýt một cái và liếc mắt một cái với ông nhà văn ốm nhom, om nhách này. Bà Năm sổ là “quới nhơn” cho thợ sắp chữ, ký giả, nhà văn ở khu vực xóm Sáu Lèo này. Không ai, từ những nhà thơ, nhà văn, ký giả có có tên tuổi trên những trang báo hàng ngày lại không có tên nằm trong quyển sổ cũ xì, những trang giấy cong quèo dày đặc những con số ký hiệu ghi bằng mực viết bíc xanh, đỏ mà chỉ có bà Năm Sổ mới đọc được. Có lần, một thợ sắp chữ typo, trước khi thanh toán tiền ghi sổ đã lấy quyển sổ riêng của anh ta đề nghị đối chiếu và kết quả là hai quyển sổ của chủ nợ và con nợ hoàn toàn khớp với nhau về ngày giờ và con số tiền ghi nợ. Tất nhiên là tử trước đến nay những con nợ của bà Năm Sổ luôn tin tưởng vào sự đàng hoàng của bà Năm sổ vì họ nghĩ, nếu bà có ăn gian chút đỉnh thì cũng không sao. Đó cũng như là tiền lời phải trả khi đi vay nợ vậy thôi. Nhưng từ khi có cuộc “đọ sổ” giữa hai tay chủ nợ và con nợ thi uy tín của bà Năm sổ lại càng được tăng lên gấp bội.
Rắn mắt nhất cũng là mấy thằng thợ sắp chữ còn trẻ. Tối ngày cứ kêu bà Năm sổ bằng má má, con con nhưng khi bà vừa quay lưng đi thì nó lại chôm mất cuốn sổ ghi nợ. Tưởng bà Năm sẽ quýnh quáng vì mất cuốn sổ “đoạn trường”, không còn nhớ số tiền từng người mà đòi nợ. Ai dè, ngày trước bị mất sổ, ngày hôm sau, bà đem đến quán cuốn sổ mới láng cóng, rồi đọc vanh vách tên tửng người thiếu nợ, nợ bao nhiêu, ngày nào y như cuốn sổ bà đã mất. Bà Năm sổ nói với mấy tay thợ sắp chữ trẻ: “Nè, tao có con gái đang học đại học nghen, hàng ngày tao đưa sổ về cho nó chép sang ra hai cuốn sổ lận. Mất quyển này còn quyển khác. Chỉ trừ phi cháy nhà tao mới mất mấy cuốn sổ nợ đời của tụi bay chứ còn lâu nghen mấy con.”
Không biết trời xui đất khiến, ông ứng bà hành thế nào mà khu vực nhà ở của bà bỗng dưng cháy rụi cả khu xóm. Người thì đồn là do mấy nhà hàng xóm bất cẩn củi lửa nên nó bắt cháy nhưng giới ký giả bật mí rằng chính quyền cần giải tỏa khu nhà đó để xây dựng thương xá gì đó nên phóng hỏa đốt nhà, đuổi bà con nơi đó đi nơi khác. Chuyện bà Năm Sổ được chính quyền bồi thường bao nhiêu thì không biết nhưng khỉ hay tin bà cháy nhà, nghĩa là những cuốn sổ nợ đời đã đi theo bà hỏa thì những con nợ của bà đều tự giác trả nhanh, trả đủ và còn tặng thêm it nhiều để bà và đứa con gái có thể tìm được nơi chốn bình yên, để bà Năm có thể an tâm còn bán cà phê, la-de, nước ngọt ghi sổ cho nhũng con nợ lưu niên ở cái xóm Sáu Lèo này. ông nhà văn xấu trai từ chuyện này đã viết được một truyện ngắn “Tình nghĩa xóm Sáu Lèo” vô cùng cảm động trên báo Dân Quyền, được bạn đọc xa gần viết thư khen ngợi quá xá quà xa.
Bây giờ ông nhà văn xấu trai ngồi đây tán tỉnh bà Năm. Ống nháy nháy mắt:
- “Ê, mấy cha biết hông, phụ nữ cỡ nào cũng khoái mấy thằng đàn ông tán hươu tán vượn hết nha mấy cha. Làm bộ chửi mình già dê chứ trong bụng mấy bả khoái dữ lắm.”
Chú Chín cười hề hề:
- “Vụ này anh là sư phụ rồi. Tiểu đệ xin bái phục.”
Ông nhà văn trầm ngâm:
- “Nhưng dính vào thì nuôi không nổi đâu nha mấy cha.” Một nhà văn chuyên viết truyện tình yêu lâm ly bi đát chen vào:
- “Coi gương của tôi nè. Hồi trước, mỗi ngày tôi chỉ viết có hai cái phơi-ơ-tông hà, nhưng mỗi khi “có chuyện” là phải tăng thêm một cái phơi-ơ-tông nữa."
Ba thằng Dũng hỏi:
- “Bây giờ mỗi ngày anh viết mấy cái?”
- ‘‘Bốn cái là muốn le lưỡi rồi. Kỳ này phải ăn chay thôi mấy cha ơi.”
Thằng Dũng nghe ông nhà văn nói chuyên say sưa. ổng xấu trai nhưng nói chuyện có duyên vô cùng, làm người nghe không muốn dứt ra khỏi câu chuyện thuộc loại “thông kim bác cổ, trên thông thiên văn dưới thông địa lý” của ông. Hình như cái gì ông cũng biết, nhất là về địa danh trong khắp thành phố này cũng như những tiếng lóng mà nó cũng chẳng biết nghĩa và vì sao mà có. Có một bữa cao hứng, ổng ngôi giải thích với một vài ký giả trẻ trong tòa báo mà thằng Dũng nghe lỏm được khi đang trả chữ vào đúng ô của nó.
- “Ê, mấy cha biết hông, chữ “phi yến thu lâm" mà mấy tay “hít-to-phe” hay viết trong tiểu thuyết đó chính là chữ “phiện thú lắm” nói trại ra thôi.”
Một ký giả trẻ hỏi:
- “Còn chữ “hít-to-phe” từ đâu mà ra bố già?”
- “Cái này qua nghe nói nghen, không biết có chính xác hay không, hình như chữ này do Tô Văn - Trần Đức Lai nói trại ra từ chữ “hít cho phẻ.”
Đi làm thêm, ngoài chuyên học việc, một cách tự nhiên - thằng Dũng lại biết thêm nhiều từ ngữ lạ lẫm mà các ký giả thường hay nói chuyện với nhau. Có lần, trong giờ làm trần thuyết trước lớp với đề tài “Tả lại mối tình giữa Loan và Dũng trong Đoạn tuyệt của Nhất Linh” thằng Dũng đã đạt được điểm cao nhất vì trong đó nó sử dụng những kiến thức và những chữ mà nó học lóm trong những câu chuyện của các ký giả. Thầy Khôi, đang chấm bài trần thuyết của nó hỏi: “Tại sao em lại trích dẫn câu nói của ông Nhất Linh “đời tôi, chỉ lịch sử mới có quyền phán xử” vào bài luận?”
- “Dạ, thưa thầy, sau khi đảo chính chính phủ Ngô Đình Diệm thất bại, ông Nhất Linh bị tòa xử nhưng ông chẳng thà chết chứ không để tòa án xử mình... giống như chí làm cách mạng của Dũng...”
Thầy Khôi gật gù. Thầy hỏi tiếp, miệng hơi mỉm cười: “Còn ba chữ “đi ăn chè" có nghĩa là gì?”
Thằng Dũng gãi tai, ấp úng:
- “Dạ. Em đọc được từ báo..."
Thực ra, chữ này nó nghe được từ buổi kháo chuyện của mấy tay ký giả viết về chuyện hậu trường của các ca sĩ, tài tử, nhạc sĩ. Bữa đó đang ngồi uống nước cùng chú chín trong quán bà Năm sổ thì nó nghe ký giả kịch trường ca nhạc Văn Huy nói với mấy ông thư ký tòa soạn:
“Tin này sốt dẻo, nóng hổi nghe anh Ký. Thằng cha cảnh sát kiểm tục quận Nhà Bè là bạn của tôi nên sáng nay nó cho tôi biết là tối hôm qua khí đi tưần mấy bờ ruộng thì nó bắt được thằng cha nhạc sĩ du ca với lại bà chị vợ đang tủ ti tú tí...”
Thằng Dũng nghe giọng của ông thư ký tòa soạn có vẻ ngạc nhiên: “Hả, nữ ca sĩ Hồng Thanh trong ban hợp ca Về Nguồn, vợ của ca sĩ Trần đó hả?”
- “Đúng vậy sếp. Nhưng vui là khi cảnh sát kiểm tục lập vi bằng thì tay nhạc sĩ đó nói hai người đi ăn chè. Ha... ha.... chè cháo gì ở bờ ruộng đầy ếch nhái...”
Thế là sáng hôm sau trên tờ báo đó có tin:”Nhạc sĩ và ca sĩ đi ăn chè” do anh ký giả này viết.
Thầy Khôi lấy viết xóa đi những chữ mà nó đã dùng, rồi nói: “Trong tình yêu cúa Dũng và Loan không có sự “chim, chuột” nên em dùng chữ “đi ăn chè” không đúng chỗ: Tình yêu giữa Loan và Dũng thanh cao chứ không như những người “đi ăn chè”. Tội nghiệp cho những người thèm ngọt...” Tụi trong lớp cười vui theo nhận xét của thầy Khôi. Thầy dạy kim văn nhưng thỉnh thoảng thầy cao hứng kể những giai thoại đối đáp văn chương trong cổ văn làm tụi nó nghe mê say. Với Nguyễn Công Trứ, tụi nó không nhớ nhiều lắm “nguyệt lai, môn hạ nhàn” nhưng lại nhớ nhiều về giai thoại “giang sơn một gánh giữa đồng, thuyền quyên ứ hự anh hùng nhớ chăng?” Cuộc đời Nguyễn Công Trứ được tụi nó nhớ lại trong chữ “ứ hự”. Thầy Khôi không đẹp trai, tướng mập, tròn lẳng, đi dạy lái chiếc xe con cóc, cái giọng Bắc của thầy nghe du dương nên được tụi trong lớp, dựa theo một giai thoại Nguyễn Công Trứ đã gọi thầy là “Thuyền quyên Khôi”. Thằng Thuật nhận xét nếu Thuyền quyên mà có hình dáng như thầy, dù có giọng nói du dương cách mấy, thì cũng cỏn lâu mới được ứ hự!?

(còn tiếp)

Giờ trần thuyết là giờ học kim văn mà tụi nó khoái nhất. Giáo sư dạy văn cho tụi nó tự do chọn đề tài trong chương trình đang học để làm trần thuyết. Tùy theo đề tài, thằng xung phong làm trần thuyết sẽ đọc tác phẩm trích đoạn hoặc cả tác phẩm - nếu như chọn tác phẩm đó là đề tài trần thuyết, rồi đọc những nhận xét, phê bình lừ các sách giáo khoa của nhiều giáo sư viết khác nhau, các sách tham khảo... những học sinh nào đọc kỹ tác phẩm, tham khảo nhiều sách giáo khoa, có nhiều ý kiến nhận xét dù khác lạ với các sách đã đọc và đã học đều được trên điểm trung bình. Điểm quyết định là khi học sinh trần thuyết đó ra đứng trước lớp, trả lời tất cả những câu hỏi tra vấn nằm trong bài hoặc đôi khi chỉ là sự phá bĩnh một cách trôi chảy và đôi khi câu hỏi của giáo sư nếu như giáo sư đó thấy còn nhiều điểm cần làm rõ hơn. Tất nhiên, vui nhất vẫn là giờ các học sinh tra vấn lẫn nhau.
Hỏi: “Tại sao Hoàng Đạo viết chỉ có 10 điều tâm niệm mà không phải là 11 hay 12?”
Trả lời: “Theo tác giả chỉ cần làm đủ 10 điều thì chẳng cần điều thứ 100 đừng nói đến điều thứ 11.”
Hỏi: “Tại sao trong truyện “Anh phải sống” Khái Hưng không để người cha hy sinh mà lại để người mẹ hy sinh?” Trả lời “Vì người mẹ nghĩ rằng với bầy con đông như gà thì chỉ có đàn ông mới làm ruộng nuôi nổi thôi chứ đàn bà chân yếu tay mềm thì không nuôi nổi. Ngưởi mẹ nghĩ trong hai người thì ngưởi sống có ích nhất vẫn là người cha.”
Hỏi: “Làm sao mầy biết.. ủa lộn làm sao trần thuyết viên biết là bà mẹ nghĩ như vậy?”
Trả lời “Tui không biết mà là nhà văn Khái Hưng biết.” Vỗ tay... Tiếng huýt sáo... Tiếng bình phẩm của tụi nó rào rào. Trên bàn, giáo sư ngồi gật gù nghe đối đáp giữa đám học sinh ngồi dưới và câu trả lời của học sinh trần thuyết. Giáo sư căn cứ vào câu trả lời của học sinh trần thuyết để hiểu rằng học sinh này đã nghiên cứu bài đến đâu, và quan trọng nhất sự thông minh của học sinh này nằm trong câu trả lời, dù không theo sát sách giáo khoa. Chỉ cần sự biện minh đúng, đưa ra được những lập luận riêng.
Riêng thằng Dũng có một kỷ niệm lớn trong lần làm trần thuyết năm đệ ngũ với đề tài về “nhà văn Sơn Nam”. Cùng chọn đề tài này với nó là thằng Hòe. Hòe là một học sinh giỏi gần như toàn diện về các môn, tuy nhiên về điểm văn chương nó vẫn thua thằng Dũng nên ức lắm. Lần này, nó quyết tâm chọn cùng đề tài về nhà văn Sơn Nam với thằng Dũng để tranh tài cao thấp về môn kim văn. Trong khi thằng Dũng chọn trần thuyết “con người nhà văn Sơn Nam” thì thằng Hòe chọn “nhà văn Sơn Nam và Hương rừng Cà Mau". Và buổi trần thuyết trong giờ kim văn của cô Hương với hai bài trần thuyết của thằng Hòe và Dũng là giờ học mà tụi trong lớp mong đợi.
Hòe không hổ danh là một học sinh chăm học. Gia đình nó là một gia đình có truyền thống về học vấn. Ba nó hiện là giáo sư, hiệu trưởng một trường trung học tại Sài Gòn. Mẹ nó
là giáo sư toán trưởng Gia Long. Anh chị nó đều tốt nghiệp đại học nên chuyện thằng Hòe học giỏi là điều đương nhiên. Có thể khi làm luận văn nó không thể dùng những chữ hay hay những dẫn chứng thật văn hoa mặc dù lý luận rất thính xác của một học sinh có tư duy về toán học. Nhưng khi làm một bài trần thuyết thì, với đầu óc chuyên chứng minh những định lý, định đề, nó dẫn chứng, lập luận và trích dẫn nhiều tài liệu trong sách giáo khoa, sách tham khảo, những bài báo phê bình tác phẩm “Hương rừng Cà Mau”. Khi đứng giữa lớp thì thằng Hòe rất tự tin vì những vấn đề cần phải trần thuyết thì nó nắm rất chắc. Tuy nhiên, những điều nó phát biểu trước lớp chỉ là những điều nó đã học và đã đọc trong những cuốn sách khác nhau. “Trong Hương rùng Cà Mau, nhà văn Sơn Nam đưa chúng ta trở lại với không khí khẩn hoang của những người Nam bộ, với tấm lòng của những con người trọng nghĩa khinh tài, thấy chuyện bất bình thì ra tay cứu giúp, không một chút nghĩ suy đến cái gì sẽ được bồi đắp...” thằng Hòe nói trơn tru, không vấp một chữ y như nó đã học thuộc lòng.
Khi thằng Hòe vừa chấm dứt phần trần thuyết của mình thì nhiều cánh tay đã giơ lên. Tụi trong lớp khoái “quây” thằng Hòe. Rồi từng câu hỏi được trả lời trơn tru:
Hỏi: “Hương rừng Cà Mau có bao nhiêu truyện?”
Đáp: “Có tất cả là 18 truyện?”
Hỏi: “Trong Tình nghĩa giáo khoa thư có mấy nhân vật. Nhân vật nào làm bạn có cảm tưởng đó là tác giả?”
Đáp: “Có hai. Nhân vật là phái viên báo “Chim Trời” và độc giả Trần Văn Có.”
Hỏi: “Trong truyện này họ nói về nội dung gì?”
Đáp: “Về tình nghĩa trong quyển sách Quốc vãn giáo khoa thư. Thí dụ như phái viên báo Chim Trời nói với ông Trần Văn Có một độc giả như sau “Người du lịch mới trả lời: ở chốn quê hương... từ cái bụi tre ở xó vườn cho đến con đườnq khúc khuỷu trong làng, cái gì cũng gợi cho tôi những mối cảm tình chứa chan...”
Lúc này thằng Dũng mới xuất quân - vì trong quy định thì người cùng trần thuyết chung một đề tài cũng có quyền chất vấn.
- “Mầy... ý quên, trần thuyết viên có thể cho tóm tắt mấy dòng từ tác phẩm của nhà văn Sơn Nam có thể tóm gọn hết tâm sự của tác giả?”
Thằng Hòe ngắc ngứ với câu hỏi này. Nó hiểu rõ nội dung, đại ý của từng truyện mà nó đã đọc nhưng nó nhớ đâu có đoạn nào nói lên tâm trạng của tác giả đâu. Nó bèn ứng lchẩu nói đại:
- “Khó có thể dùng mấy giòng để gói trọn tâm sự của tác giả vì mỗi truyện có những nội dung khác nhau.”
Lúc này cả lớp thật sự yên lặng, không còn lời bàn tán xì xào nữa. Ngay cả cô Hương cũng bị hai trần thuyết viên lôi cuốn. Thằng Dũng phản bác:
- “Thưa cô...”
Cô Hương nhắc khéo:
- “Sao lại thưa cô? ở đây chỉ có hai nhà “phê bình” tranh luận thôi và cử tọa thôi, đâu có cô.”
- “Dạ, thưa các bạn trong lớp, tôi có thể chứng minh rằng có, nếu thằng Hòe đồng ý.”
Hòe thách thức vì Ĩ1Ó nghĩ thằng Dũng sẽ không chứng minh được điều mà nó đặt ra.
- “Tao đồng ý.”
Cô Hương tiếp tục nhắc:
- “Không có mầy tao trong tranh luận. Hai chữ đó chỉ để dành để các em nói chuyện với nhau thôi.”
- “Dạ. Nếu trần thuyết viên Hòe để ý thì ngay từ đầu cuốn truyện nhà văn Sơn Nam đã làm một bài thơ và, theo tôi, mấy câu kết của bài thơ chính là tâm sự của tác giả, một người con xa quê, đã lên Sài Gòn để tìm việc làm và sinh sống.” Nói xong nó đọc, giọng diễn cảm như đang ngâm thơ: năm tháng đã trôi qua/ ray rứt mãi đời ta/ nắng mưa miền cố thổ / Phong sương mấy độ qua đường phố/ Hat bụi nghiêng mình nhớ đất quê..."
Tiếng vỗ tay, tiếng đập bàn và tiếng xuýt xoa của bọn nhỏ kèm theo những tiếng “bis... bis...” như khi tụi nó đang xem hát. Cô Hương củng lim dim mắt, gật gù. Sau đó cô nhận xét về bài trần thuyết của thằng Hòe:
- “Em Hòe có đọc bài, nghiên cứu về tác phẩm rất kỹ, đọc Hương rừng Cà Mau với những truyện đầy tâm sự như vậy mà em đã thấu hiểu và chia sẻ với tác giả như vậy là hay lắm rồi. Tuy nhiên, Dũng đã bổ sung cho em được một điều quan trọng mà trong bài trần thuyết của em còn thiếu đó là tâm sự của tác giả...”
Cô Hương chỉ nhận xét nhưng chưa công bố điểm chấm cho bài trần thuyết của thằng Hòe vì còn đợi bài trần thuyết của thằng Dũng. Mặc dầu vậy, nhưng tụi trong lớp nhận định rằng điểm cao kỳ này chắc chắn lọt vào cột sổ điểm của thằng Hòe chứ không phải thằng Dũng.
Sau khi thằng Hòe về ngồi vào bàn thì thằng Dũng bước ra giữa lớp, bình tĩnh nói:
- “Tui xin được trần thuyết về đề tài nhà văn Sơn Nam với nội dung con người của nhà văn. Tui đọc trong sách giảng văn có viết là nhà văn Sơn Nam, sinh năm 1926, tên là Phạm Minh Tày tại Rạch Giá, Kiên Giang. Thật ra, theo ổng nói ổng tên là Tài nhưng cái ông ghi giấy khai sinh lộn là Tày. Còn bút hiệu Sơn Nam, chữ Sơn là lấy họ của người vú nuôi, bà này người gốc Miên, chữ Nam là phía nam. ông học tiểu học tại Rạch Giá, sau đó ỉên học tại cần Thơ. ồng lên Sài Gòn viết văn nhật trình từ năm 1954. Sách viết không nhiều, tui chỉ nói được tới đó.”
Nó ngưng lại một chút, cả lớp và ngay cả thằng Hòe cũng chưng hửng. Thằng Dũng nói đúng. Trong sách giảng văn chỉ ghi sơ lược vài giông tiểu sử tác giả, phần còn lại là liệt kê các tác phẩm của ông. Nhưng, hết sức bất ngờ, thằng Dũng nói tiếp:
- “Sách giảng văn chỉ nói tới đó, và nếu nói theo sách thì cũng chẳng nói được tới đâu...” cả lớp bật cười lên vì câu nói dí dỏm, tưng tửng hết sức bất ngờ của nó. Được thể, thằng Dũng tiếp tục:
- “Tui có dịp được gặp nhà văn Sơn Nam...” Tụi trong lớp “ô” lên với vẻ ngạc nhiên. Ngay cả cô giáo Hương cũng hơi sửng sốt, không ngờ thằng này gặp được nhà văn Sơn Nam nên có vẻ bán tin, bán nghi. Nó tiếp tục nói:
- “Ông Sơn Nam không biết đi xe đạp, xe gắn máy gì cả. ông ấy chỉ đi xe xích lô đạp.” Khi nó nói tới đây thì cả lớp xì xào vì thông tin ngộ nghĩnh này vì bọn học sinh không thể hình dung có người lại không biết đi xe đạp. “Ổng hút thuốc lá rất nhiều. Khi có tiền thì ổng hút thuốc Ruby, không có tiền thì ổng hút thuốc Bastos xanh, ông rất nghèo, ông ấy nói nhà văn, nhà báo thì không thể giàu được, ông thường uống cà phê ghi sổ của bà Năm sổ ở xóm Sáu Lèo. Mặc dầu thiếu nợ, ghi sổ, nhưng mỗi khi ông lãnh được nhuận bút, ông trả ngay tiền nợ cho bà. Mà trả còn nhiều hơn tiền nợ vì ông nói mình nợ người ta mình phải trả lãi...”
- “Đúng rồi, tiền đẻ ra tiền mà.” Thằng Thịnh kẹo tán thành.
- “Ông ấy ăn mặc rất bình dân, áo sơ mi không được sạch sẽ lắm, lúc nào củng bỏ áo ngoài quần, ông ấy không đi giày mà chi đi dép da...”
Cả bọn trong lớp ngồi im lặng nghe nó thông tin những điều trái ngược mà bọn nó từng nghĩ về nghề nhà văn, nhà báo. Ngay cả cô giáo Hương cũng vậy. Trong đầu họ hình dung nhà văn, nhà báo phải là những người sang trọng, bảnh chọe như các thầy Vũ Ký, Tạ Ký , Phạm Mạnh Cương ... trong trường. Chính vì vậy những điều thằng Dũng nói nghe vô cùng hấp dẫn như nghe kể chuyện xì-căng-đan giữa hề Tùng Lâm và nữ ca sĩ học trò Phương Anh trong chương trình Tạp lục.
- “Ông Sơn Nam viết truyện khi ngồi trên xe xích lô đạp, có khi tại ngay chỗ sắp chữ của thợ ty-pô. Ông cho biết một ngày ông phải viết truyện cho ba tờ báo để kiếm sống. Có nhiều khi ổng đưa lộn truyện của tờ báo này cho tờ báo khác mà họ không biết. Không biết viết báo như thế nào mà năm 60-61 ông bị bắt đi ở tù. Chắc có lẽ do đưa lộn bài nhiều lần quá chăng?”
- “Ồ...”
- “Nhà văn mà cũng đi ở tù như cao bồi, du đãng à?”
- “Tao nghi thằng Dũng này thêm mắm, thêm muối quá...” Mấy đứa ngồi dưới lớp xì xào vì không tin nhà văn có thể bị ở tù như bọn trộm cướp. Như vậy thì làm nhà văn, nhà báo làm gì? Tụi nó nghe nói nhà văn, nhà báo có quyền bất khả xâm phạm như là dân biểu quốc hội hay nghị sĩ thượng nghị viện mà tụi nó đã học từ môn công dân giáo dục. Bất chấp sự ồn ào trong lớp, thằng Dũng vẫn tiếp tục:
- “Ông Sơn Nam hay ghi chép. Trong túi ổng lúc nào cũng có mấy cái cạc nho nhỏ, mỗi khi ai nói điều gì, thấy hay hay ông viết vào cạc, rồi bỏ vào túi. ổng nói “để sau này làm tài liệu”. Hình như chuyện gì ông Sơn Nam cũng biết, nhất là chuyện xưa tích cũ của miệt vườn, Lục tỉnh. Khi bắt đầu câu chuyện ổng thường nói “Ê, mấy cha... mấy cha biết hông, chữ điệu nghệ của dân Nam bộ nói trại ra từ chữ đạo nghĩa. Thằng đó chơi điệu nghệ lắm nghe nghĩa là thằng ấy có đạo nghĩa kiểu Lục Vân Tiên...” Ổng là bạn của nhà thơ Nguyễn Bính. Ổng kể rất nhiều chuyện về nhà thơ Nguyễn Bính thời còn ở miệt Lục tỉnh, ổng nói người chị trong bài “Lỡ bước sang ngang” là một cô gái tên NH. Nhưng Nguyễn Bính thường gọi là chị Trúc. Chị Trúc này chỉ là “người em văn nghệ của anh ruột nhà thơ Nguyễn Bính.” Ông Sơn Nam nói chuyện nghe mê ly luôn, đàn ông con trai nghe ổng nói chuyện cả buổi còn muốn nghe nói chi tới mấy bà phụ nữ mặc dù ổng rất xấu trai. Đầu hớt tóc húi cua, mắt lé kim, răng hơi hô và xỉn vì hút thuốc lá nhiều vậy mà nghe nói nhiều nữ độc giả rất mê ổng. Ổng ưa chọc bà Năm sổ bán cà phê vì ổng nói “phụ nữ nào cũng khoái đàn ông dê hết...”
Nghe đến đoạn này, bọn trong lớp vỗ tay bốp bốp, khoái chí. Còn cô Hương thì hơi đỏ mặt.
- “Thưa cô và quý bạn, bài trần thuyết của em chỉ có bao nhiêu đây và câu kết của em về ông Sơn Nam là ổng rất “nghiêng mình nhớ đất quê."
Cả lớp vỗ tay hoan nghênh bài trần thuyết của thằng Dũng. Nó về chỗ ngồi, chờ nghe cô Hương nhận xét và cho điểm. “Chắc chắn mình sẽ được 19 điểm”, thằng Dũng tự tin nghĩ như vậy.
Cả lớp im lặng. Cô Hương suy nghĩ một lúc rồi nói chậm rãi:
- “Khi chọn đề tài là “con người một nhà văn” hay bất cứ ai đều đã là một đề tài khó. Nói về một con người bình thường A hoặc B hay nói về cô thì cũng rất là dễ vì những con người này đều là những người bình thường, đúng hoặc sai thì cũng chẳng có gì trầm trọng. Nhưng khi nói về một con người được đưa vào sách giảng văn để học, nghĩa là một con người của văn học sử thì chúng ta phải cẩn thận. Cô không biết em Dũng gặp nhà văn Sơn Nam lúc nào và ở đâu, vì việc gặp nhà văn này củng có thật không, vì đâu phải dễ dàng gì để gặp một nhà văn như nhà văn Sơn Nam. Tuy nhiên, cô cũng tạm tin điều đó. Duy có những điểm mà chúng ta thấy rằng trò Dũng, trong bài trần thuyết của minh đã vô tình xúc phạm nhà văn Sơn Nam với những chi tiết sau đây: một - nhà văn bị ở tù; hai - nhà văn thiếu nợ tiền thuốc lá cà phê; ba - nhà văn nói về phụ nữ không được đàng hoàng; bốn - nhà văn là người xấu trai, ăn mặc lượm thượm, cẩu thả. Rồi nào là nhà văn đưa nhầm truyện, viết bài trong nhà in... những điều mà không có sách vở hoặc báo chí nào nói đến thì làm sao cô biết được tính xác thực của bài trần thuyết... Hồi nãy, trong lúc Hòe trần thuyết, Dũng có một câu hỏi và trả lời rất hay nên cô bù vào điểm cho bài trần thuyết của Dũng là 10 điểm, còn bài của em Hòe là 17...”
Buổi trần thuyết của hai “địch thủ” chấm dứt trong tràng vỗ tay của lớp. Mặt mày thằng Hòe hớn hở vì nó cảm thấy chuyện học văn chương của nó cũng không đến nỗi nào. Còn thằng Dũng thì ngồi lặng im, cúi gằm mặt vì quê. Không phải nó quê với tụi bạn mà là nó quê với ông Sơn Nam. Nó tự hỏi trong lòng “không biết mình có xúc phạm ổng như cô giáo nói không?”

(còn tiếp)

Chuông nghỉ chơi vừa reo lên thì tụi nó nghe tiếng thông báo phát ra từ cái loa mà âm thanh vẫn muôn thuở rè rè: “Trong giờ chơi hôm nay, học sinh trường nữ trung học Gia Long sẽ bán báo xuân tại giữa sân trường. Kính mời các bạn mua báo xuân ủng hộ trường bạn.”
Nghe nói đến học sinh trường Gia Long đi bán báo, không những tụi lớp thằng Dũng mà gần như những lớp đệ tứ, đệ ngũ đều reo lên những tiếng kêu ngạc nhiên và tụi nó túa ra đứng tràn ra cả hai bên hành lang như để thăm dò “đối thủ". Giữa sân trường, dưới tán những cây điệp lớn che nắng cho năm cô gái tóc dài, tha thướt trong những tà áo dài trắng. Trước mặt các cô là một cái bàn dài, sắp đầy những tờ giai phẩm xuân Gia Long. Đã gần như thông lệ, năm nào trường Petrus Ký cũng đến trường Gia Long bán báo trước rồi sau đó các cô gái trường Gia Long sẽ đến trường Petrus Ký bán như để đáp lễ. Những năm trước, trường Gia Long đến bán vào buổi sáng. Năm nay, hình như phá lệ, Ban đại diện học sinh trường Gia Long chọn bán vào buổi chiều. Các cô nữ sinh Gia Long, vì vậy cũng trạc tuổi bọn nó.
Sân trường, ngay quày bán báo lác đác vài chú nhóc làm “cảm tử quân” ra đứng lóng ngóng. Các chú nhóc muốn nhìn mặt các cô nữ sinh Gia Long coi có mụn không hoặc da trắng trẻo cỡ nào. Các cô có thoa son môi hay đánh phấn không vì bọn nó nghe nói trường Gia Long kỷ luật rất gắt gao. Tụi nó nghe nói cô hiệu trưởng Trần Thị Tỵ cấm nữ sinh đi học đánh phấn, thoa son. Ai vi phạm sẽ bị kỷ luật. Nhiều chàng Petrus Ký, sau giờ tan học, đứng trước chùa Xá Lợi ăn đậu đỏ bánh lọt để chờ diện kiến dung nhan người trong mộng của mình đã xác nhận điều ấy. “Đỡ ghê, tụi bây. Có bồ học ở trường Gia Long khỏi tốn tiền mua son, phấn tặng.” Đó là điều thắng lợi đầu tiên mà các chàng Petrus Ký tìm được ở cô bồ trường Gia Long.
Từ trong hành lang, tiếng một chú nào đó “hú” ra:
“Em ơi, anh nè. Anh là Hùng ghẻ nè.”
Mấy thằng đứng ngoài hành lang nhìn xuống cười quá xá cỡ. Thằng Hùng ghẻ ở lớp nào đó, chắc bị thằng bạn trong lớp mình xỏ ngọt, bèn la to lên trả đũa:
“Em ơi, thằng Nghĩa lé mượn em năm đồng mua chai thuốc lác trả chưa?”
Rồi vài tiếng la to khác phụ họa:
“Anh nè Hồng, Lan, Cúc, Tuyết... ơi.”
“Oanh ơi, anh nhớ em.”
Các cô gái Gia Long mặt đỏ dừ. Chưa bao giờ các cô bé có thể hình dung ra khi đi bán báo mình sẽ bị lâm vào hoàn cảnh như thế này. Nhưng cảm giác đó chợt thoáng qua vì bây giờ, chung quanh bàn đặt báo thì đã có một vòng “bạn đọc” Petrus Ký đang đứng bao quanh.
“Em ơi, em tên gì. Nói đi anh mua tờ báo.”
“Mua báo có ký tặng không?”
“Dạ. Nếu anh muốn.”
“Muốn chứ. Nhớ ghi địa chỉ nhà được không?”
“Giá mười đồng hả. Mắc quá, thôi mua cho một tờ an ủi.” “Cái bìa báo ai vẽ mà sao giống em vậy?”
“Em học lớp mấy. Cho anh biết lớp được không?”
“Nè, nè em ký tên chỗ này nè. Ghi là tặng anh Hoàng hai néo lớp tứ 7.”
“Thôi đi... em. Tui học đệ nhị rồi nha. Tui lớn hơn... em hai tuổi đó.”
“Hả, có sao đâu. Con gái vẫn là em con trai mờ... chị ơi.” “Đừng giỡn mà. Chị tao đó. Phải hôn chị?”
“Chị mầy thiệt hả? Xấu hoắc.”
“Tui hổng có mấy đứa em học dở như mấy... em. Dòm mặt là biết... không biết chữ."
“Nếu vậy thì chị bán cho em hai tờ.”
“Sao mua nhiều vậy?"
“Một tờ để đọc, một tờ để tặng... người chị mới quen, đẹp nhưng hơi dữ.”
“Em ơi đừng nghe lời nó nghe. Biệt danh nó là Cậu chó đó.” “Em ơi trong cuốn giai phẩm này có truyện nào giống truyện Vòng tay học trò không em.”
“Làm sao mà có được anh. Tụi mình là học sinh mà.” “Như vậy thì có truyện vòng tay em không?”
Ngoài miệng tụi nó chọc các cô Gia Long hết cỡ nhưng tay tụi nó vẫn chìa tiền ra để lấy được tờ báo. Chẳng mấy chốc mà chồng giai phẩm xuân trên bàn vơi đi gần hết. Thằng Thạch và thằng Dũng, thằng Thuật cũng có mặt trong đám đông đang bu quanh năm cô gái trường Gia Long đó. Bỗng dưng thằng Thạch nhìn chăm chú vào cô bé đứng ở góc trái. Nó ngờ ngợ hình như đã gặp cô này nhưng không thể nhớ ra nổi. Cũng cái mái tóc đó, cặp mắt đó nhưng nó không biết đã từng gặp ở đâu. Nó cố moi lại trí nhớ của mình nhưng chịu thua bởi vì những tiếng chòng ghẹo mấy cô bán báo của đám bạn. Còn thằng Thuật đứng nhìn cô bé dám xưng “chị đang học đệ nhị lớn tuổi hơn mấy em” để tìm cách tiếp cận. Thằng Thuật cay cú vì nó cảm thấy tụi nó đang bị con nhỏ Gia Long này hỗn hào - ít nhất đối là đối với nó. Nó đang học đệ tứ, nhưng năm nay nó đã 18. Dưới quê nó, mấy thằng bạn cùng lứa với nó hồi tiểu học trường làng đã có con.
Tiếng chuông reo báo hiệu giờ học tới đã bắt đầu. Đám học sinh rời bàn bán báo với vẻ tiếc rẻ. Trong khi đó thằng Thuật len lén đi tới phía sau lưng cô bé “dám xưng chị” đánh nhẹ vào mông cô bé này một cái. Cô bé quay lại, nhìn vào mặt thằng Thuật. Thằng này cươi khì khì nói “mềm thiệt”. Cô gái đỏ mặt, im lặng quay lại dọn dẹp những tờ báo còn sót lại trên bàn. Còn mấy thằng đang lảng vảng dưới sân, chưa vào lớp thì cười vang như khen ngợi hành động “dũng cảm” của thằng Thuật.
Khi đã vào lớp rồi, thằng Thạch vẫn còn băn khoăn về mái tóc ấy và con mắt ấy. Nó mở cặp táp để cất quyển giai phẩm xuân Gia Long vừa mua và lấy sách vở cho giờ học kế tiếp thì nó đụng phải ổ bánh mì mà nó mua hồi trưa định ăn trong giờ ra chơi nhưng vì có mấy em trường Gia Long sang bán báo nên nó quên mất. Bây giờ mới thấy đói bụng. Vừa thấy ổ bánh mì, bỗng dưng nó kêu lên “chết cha”. Thằng Dũng quay lại “bộ mày quên mang sách hả”. “Không phải. Con nhỏ... con nhỏ... bán bánh mì.” Thằng Dũng chẳng hiểu gì hết. Trong lúc đó thì thằng Thạch lại đâm ra giận mình... Ngu. Lúc cần nhớ lại không nhớ, bỗng dưng nhớ lại rồi chẳng mần được gì hết.
Cô bé đó chính là cô bé bán bánh mì trước rạp Việt Long!

Nhóm tập chương trình văn nghệ dự thi liên hoan văn nghệ liên trường sáng chủ nhật này tập trung tại nhà anh Kiệt, vì trường đang được quét vôi lại để chuẩn bị ăn tết.
Nhà anh Kiệt ở trong khu bưu điện Quận sáu đường Lê Quang Hiền, gần trường tiểu học Bình Tây, sát mé sông đường Lê Quang Liêm. Ba anh là trưởng ty bưu điện Qụận sáu nên gia đình được cấp một căn nhà công vụ trong khuôn viên của ty bưu điện. Khi ba anh chuyển công tác đi nơi khác thì sẽ trả lại ngôi nhà này và cũng tiếp tục ở căn nhà công vụ khác. Anh Kiệt nói nhỏ nhẹ “Gia đình anh cứ chuyển nhà luôn...”
Anh Kiệt học lớp đệ nhất ban B. Ngoài giờ học ở trường Petrus Ký, anh còn là nhạc sinh môn thổi sáo của trường Quốc gia Âm nhạc và kịch nghệ. Học chung với anh còn có anh Trang, anh Duy Anh, anh Nhơn - mỗi anh học một môn khác nhau.
Sáng nay, tập trung tại nhà anh Kiệt có đầy đủ gương mặt của nhóm tham gia chương trình liên hoan văn nghệ liên trường mừng xuân mới. Ngoài mấy “anh lớn” còn có thêm những thằng nhóc của lớp tứ 7: thằng Dũng, Chương và thằng Mai.
Anh Trang là người làm đạo diễn và thực hiện chương trình. Anh có giọng nói nhỏ nhẹ, nhưng cũng khá cương quyết trong vai trò chỉ huy:
“Hôm nay mình tập bài “Năm ông thầy bói sờ voi”, em Mai, Chương và em Dũng đóng vai ba ông thầy bói.”
Chương thắc mắc:
“Ông thầy bói phải làm sao anh?"
“Đây là những ông thầy bói mù, cứ rờ rẫm tùm lum chung quanh con voi rồi nói đại theo lời bài hát...”
“Nhưng đâu có voi, làm sao mà rờ?”, đến phiên thằng Dũng thắc mắc.
“Thì tưởng tượng. Mình cứ tưởng tượng cái chân con voi tròn tròn, cái đuôi con voi dài dài, cái tai con voi phành phành, phẩy phẩy như cây quạt...”, người trả lời câu hỏi này là thằng Mai.
Anh Trang nhìn thằng Mai gật đầu:
“Em này nói đúng đó. Em làm được không? Thử hướng dẫn cho các bạn xem. Anh cũng không rành cách diễn chỉ ỉàm đại thôi...”
Thằng Mai hứng chí vì được tin cậy. Nó nói với thằng Chương và Dũng:
“Tao là thầy bói sờ chân, Dũng là thầy bói sờ đuôi, thằng Chương là thầy bói sờ tai... Mấy ông thầy bói này mù, sờ thì đâu có trúng nên sờ tùm lum. Có khi sờ trúng nhau mới vui. Dáng đi phải khum khum vì chống gậy như đau lưng mỏi gối gì đó...”
Nó hướng dẫn cho thằng Chương và Dũng thật chi tiết từng động tác làm mấy “anh lớn" vỗ tay khen ngợi mấy thằng nhỏ làm ăn coi bộ được. Anh Nhơn, một giọng ca kiêm tay đàn nhị của dàn nhạc cất giọng: “Năm ông thầy bói sờ voi, thầy nắm cái vòi kẻ vuốt đàng đuôi. Thầy thì nắm lấy cặp tai rằng voi giống quạt có sai ly nào. Rồi thầy vuốt gậy thầy rao, rằng voi giống quạt có sai ly nào...” Các anh vừa đàn, vừa cười ầm ĩ vì không ngờ mấy thằng nhóc đóng vai mấy ông thầy bói vui quá, nhất là thằng Mai. Cái lưng gù gù, cái mặt ngơ ngác khi mò cái chân voi, rồi khi xác định “voi giống cột chẳng sai ly nào” thì giơ cái gậy, cái quạt trong tay, mặt hiu hiu tự đắc, nó diễn như không. Chính thằng Mai đã làm buổi tập thêm vui nhộn, sinh khí. Suốt buổi tập thằng Chương im lặng, mặt mày nặng nề khó chịu. Nó không ngờ thằng Mai lại đảm nhiệm vai trò mà nó tưởng rằng là của nó, nhất là các “anh lớn” lại vô cùng khoái chí với thằng Mai.
Sau đó, các “anh lớn” tập phần riêng của dàn nhạc. Trong khi dàn nhạc đang tập thì một cô bé, tóc thắt bím, mặc áo bà ba mang ra mấy ly nước đá chanh để giữa bàn. Thằng Dũng ngó lên, thấy gương mặt cô bầu bĩnh hao hao giống anh Kiệt nên đoán cô bé này là em gái. Cô bé đưa cho nó ly nước chanh, mời một cách lễ phép: “Mời anh uống nước.” Sau đó cô quay sang thằng Chương và thằng Mai. Riêng thằng Chương có vẻ quen với cô bé này vì nó đã đến nhà anh Kiệt vài lần: “Danh cứ để đó cho Chương.”
Thằng Dũng nghe thằng Chương gọi tên cô bé, nó chợt nghĩ: “Con gái gì mà tên giống con trai quá”. Nó chợt nhìn xuống dưới gầm bàn nước, nơi có đặt nhiều tạp chí kịch ảnh và âm nhạc có cả hai tờ giai phẩm xuân Petrus Ký và Gia Long. Thuận tay nó lấy tờ giai phẩm xuân Gia Long lên, lật vài trang.
Thằng Chương tỏ vẻ hiểu biết và thân thiết với cô bé, nói lớn trong tiếng đàn, trống ầm ĩ:
“Danh có bài đãng trong giai phẩm xuân đó hay chưa.” Nói rồi, nó giật tờ báo trên tay thằng Dũng lật ngay trang có đăng bàl báo của cô bé đưa cho thằng Dũng xem. Danh đỏ mặt, thẹn thùng: “Anh Chương... kỳ quá..."
Lúc ấy ban nhạc tạm nghỉ để uống nước. Anh Trang nói với thằng Chương:
“Tới phiên em chơi đàn tranh bài Lý Cây Đa. Kiệt phụ họa sáo, Duy Anh phụ họa đàn nhị, Nhơn chơi đàn bầu...” Thằng Chương ngồi vào đàn, đeo móng sắt vào hai ngón cái và trỏ, xong nó lướt 16 dây đàn của cây đàn tranh để so dây. Tất cả nhìn theo tay của anh Trang đang làm người chi huy cho dàn nhạc. Tiếng trống gõ để cho các nhạc công bắt nhịp để các tiếng đàn cùng vào một lúc. Hai bàn tay thằng Chương, như tay con gái, mềm, nhẹ nhàng chạy lướt trên các dây đận. Âm thanh từ cây đàn tranh phát ra trong vắt, du dương đến ngọt lịm hai cái lỗ tai của những người đang ngồi nghe.
Vừa nghe, thằng Dũng vừa nhìn vào trang báo có đăng bài viết của Danh. Đó là một bài đoản văn ngắn có tựa là “Chiếc lá mùa xuân”: Mùa xuân đến y như chiếc lá mới vừa mọc trên cây thời gian. Em lớn lên theo cùng chiếc lá ấy không kịp nhìn cái thân cây đã bắt đầu già. Em tung tăng suốt ngày trong tà áo dài không ngờ rằng mỗi ngày là một tia gân nhỏ trong chiếc lá..."phía dưới bài đoản văn là tên tác giả: Diệp Đoan.
Một bàn tay đặt lên vai thằng Dũng. Nó khẽ giật mình, nhìn lên. Anh Kiệt đang đứng cạnh nó:
“Hình như em không thích âm nhạc lắm?”
“Dạ, em cũng biết chút đỉnh đàn ghita, nhưng không giỏi và cũng không thích lắm vì... không có ai dạy em...”
“Anh cũng không giỏi đàn ghita, anh chỉ thích thổi sáo.”
“Thổi sáo khó không anh?”
“Thổi cho kêu như mấy ông thiến heo thì rất dễ, nhưng thổi cho giỏi thì khó...”
“Như tiếng sáo của Nguyễn Đình Nghĩa, Tô Kiều Ngân vậy hả anh?”
Anh Kiệt ngạc nhiên:
“Em cũng biết thầy Nguyễn Đình Nghĩa, Tô Kiều Ngân nữa à? Hay vậy?”
Nó cũng chẳng biết gì về hai ông này, nhưng nó nghe mấy ông ký giả kịch trường nói nên nó nói theo.
“Dạ, ông Tô Kiều Ngân là ba của thằng bạn trong lớp em.”
“Vậy à, phải thằng Long, ốm ốm cao cao không?”
“Dạ.”
“Em không thích âm nhạc vậy em thích đóng kịch hả?”
"Không, em thích viết báo.”
Nó không muốn nói thiệt là nó muốn làm ông chủ nhà in, nhưng là một ông chủ nhà in biết viết báo chứ không phải như những ông chủ nhà in người Tàu, không biết chữ Việt, chỉ mở nhà in để cho các tờ báo thuê.
“Con Danh, em của anh, nó cũng mê viết văn thơ lắm. Con gái mê văn thơ thì được nhưng viết văn thơ thì không hay.”
“Anh Hai nói xấu em hả, hổng chịu đâu. Em méc ba cho coi.”
Té ra nãy giờ cô bé Thanh Danh vô tình đã nghe cuộc nói chuyện giữa anh Kiệt và thằng Dũng.
Anh Kiệt trêu:
“Ê lớn rồi, không nhõng nhẽo nghe.”
Thằng Dũng thấy hai anh em anh Kiệt vui vui. Lúc ấy dàn nhạc tạm ngừng tập. Anh Trang kêu lên:
“Các bạn ơi. Hôm nay tập tới đây được rồi. Chương trình như vậy đã được tới 90 phần trăm rồi.”
Thằng Mai hỏi:
“Chừng nào dự thi vậy anh?”
“Còn hai tuần nữa. Mình chỉ cần tập ba hay bốn buổi nữa là xong.”
Thằng Mai rụt rè:
“Em có ý này anh thấy được không?”
“Em chưa nói làm sao anh biết được hay không.”
“Em thấy chương trình mình nên có một hoạt náo viên.”
“Hoạt náo viên? A-ni-ma-tơ giống như tài tử Ngọc Phu đó hả? “
Anh Kiệt lên tiếng hỏi:
“Tại sao lại phải cần hoạt náo viên? Trong đám tụi mình có ai có khả năng đó không?”
Thằng Mai cố gắng thuyết phục mọi người:
“Dạ, em thấy cần. Mình nên giới thiệu cho mọi người biết về dân ca, về nội dung bài hát. Thí dụ như bài Năm ông thầy bói nói về cái gì, có tử lúc nào... Mà hoạt náo viên này phải nói thật vui và hấp dẫn. Hoạt náo viên cũng là người làm liên tục chương trình...”
Anh Nhơn phản đối:
“Đó là chuyện của người giới thiệu...”
Thằng Mai hùng hồn:
“Người giới thiệu chỉ là người đọc chương trình nhưng không có diễn xuất như là diễn viên, thí dụ như tài tử Ngọc Phú làm hoạt náo viên thì hay hơn một người giới thiệu chương trình nhiều...”
Anh Trang trầm ngâm, suy nghĩ một chút:
“Phải có người nào làm hoạt náo viên, xem thử, nếu hay thì mới tính được...”
“Em có thằng bạn, kể chuyện trước lớp, cái miệng nó dẻo quẹo..." Thằng Mai nhìn thằng Chương như chờ đợi một sự đồng tình. Thằng Chương gật đầu như xác nhận:
- Dạ, thằng Mai nói đúng đó anh. Lớp em có thằng Việt, không biết mụ bà móc miếng hay sao mà nó có thể đứng trước đám đông kể chuyện mà không bị khớp, mà nó nói chuyện rất có duyên".
Thằng Dũng nhớ lại thằng Việt. Thằng này hơi lùn, da hơi ngăm đen nhưng đúng như thằng Mai và Chương diễn tả, không có gì hấp dẫn về mặc ngoại hình nhưng rất có duyên ăn nói. Thi thoảng, khi giáo sư đã giảng xong bài nhưng lại sắp đến giờ về, để bọn học sinh không làm ồn, một số giáo sư thường cho học sinh lên lớp kể chuyện vui. Nhiều thằng xung phong lên đứng giữa lớp kể chuyện tiếu lâm nhưng không thằng nào kể chuyện hấp dẫn bằng thằng Việt. Có nhiều chuyên tiếu lâm, khi đoc thì rất vui nhưng lai dở ẹt khi người kể chuyện không biết cách diễn tả, thiếu sinh động, chỉ như cái máy đều đều, đều đều... Còn đối với những người kể chuyện có duyên, như trường hợp thằng Việt, thi những câu chuyện tiếu lâm - dù hay hay dở, qua cái miệng được trời phật ưu đãi, đã trở nên vô cùng hấp dẫn, làm người nghe không biết chán. Bởi vậy, khi được các giáo sư cho sinh hoạt tự do trước giờ nghỉ thì tụi học sinh trong lớp thường yêu cầu thằng Việt lên kể chuyện. Biết được nhu cầu ham nghe
chuyện vui cười, tiếu lâm của bạn bè, thằng Việt ra sức đọc các chuyện tiếu lâm của Việt Nam, các mẩu chuyện vui trong tập “Chuyện cấm đàn bà” của Đặng Trần Huân. Cái hay của thặng Việt là biết liên kết, mở rộng các mẩu chuyện với nhau nên, nói nôm na là thêm mắm dặm muối nên câu chuyện cuả nó vô cùng phong phú. Thậm chí, có thể cùng một nội dung nhưngmỗi lần kể thì câu chuyện lại có vẻ khác nhau. Ấy là chưa nói đến cách kể chuyện của nó. Thằng Việt không chỉ kể chuyện bằng mồm miệng mà còn bằng cả gương mặt và thân hình, khi hai người gia nói chuyện với nhau thì giọng nói chậm rãi, khàn khàn, thân người khom khom, khi là hai cô gái nói chuyện với nhau thì giọng nói của nó ẻo à ẻo ọt, dáng đi, dáng đứng lanh chanh...
Thằng Dũng cũng lên tiếng ủng hộ:
- Dạ, em thấy thằng việt làm hoạt náo viên được đó, nhưng không biết nó chịu tham gia chương trình không nữa.
Thằng Chương lãnh trách nhiệm:
- Nếu anh Trang đồng ý, để em kêu nó tham gia chương trình, đây là vinh dự mà, đâu phải ai cũng được tham gia đâu.
Anh Trang gật đầu:
- Rồi, em mời bạn em thứ ba đến thử xem sao
Rồi anh nói với mọi người trong dàn nhạc:
- Các bạn mình ơi, thứ ba này mình tập buổi sáng, tại phòng sinh hoạt hiệu đoàn nghe. Mọi người nhớ mang nhạc cụ của mình theo. Còn Chương, chuẩn bị cho các bạn đóng vai thầy bói, lính thú đời xưa quần áo, dụng cụ biểu diễn nha. Tiết mục nào cần tài chánh, các bạn làm giấy xin tiền quỹ sinh hoạt hiệu đoàn đưa cho tôi trình cho ban đại diện.
Thằng Dũng lấy làm tiếc. Nó rất mong được tập tại nhà anh Kiệt chứ không phải tại phòng sinh hoạt hiệu đoàn. Phòng sính hoạt hiệu đoàn không có nước chanh và “nhà thơ” Diệp Đoan!