Ngộ

Sáng nay, trong mỗi bước chân thiền hành bên thềm Thất, theo dõi từng hơi thở vào ra của mình để cảm nhận được sự có mặt của chính ta trong hiện tại này, tôi lại chợt nghĩ đến hình ảnh của những người nhặt rác. Tôi trân trọng về họ. Nhặt rác giúp ta nhận rõ hơn về những gì mà lâu nay ta đang sống chung với chúng. Đúng vậy! Nhiều khi con người ta sống chung với rác mà vẫn không biết !

Mỗi ngày, người ta vẫn thường đi đổ rác, quét rác rồi đốt hoặc sẽ có các nhân viên bên công trình đô thị đến dọn. Rác được phân chia theo từng loại: rác thải sinh hoạt, rác y tế hoặc rác thải từ các nhà máy công nghiệp, v.v… và v.v… Nói chung, rác là một sản phẩm tất yếu của cuộc sống. Nhà nhà vẫn có rác, quốc gia nào cũng có rác, rác ở khắp mọi nơi. Đó chính là loại rác mà người ta dễ nhận ra nhất. Cũng có người nhận ra rồi quét sạch nhưng cũng có người nhận ra rồi để đó bởi họ thiếu ý thức về tinh thần dọn rác dẫu biết chúng là những gì dơ bẩn cần phải loại bỏ.

Rác ở phần thô còn có thể nhận ra mà dọn, vậy rác ở tâm hồn thì sao? Mấy ai tự mình nhận ra còn nhiều thứ rác mà ta vẫn chưa dẹp sạch? Và mấy ai tự nguyện làm “nhân viên công trình đô thị” để đốt sạch những đống rác ấy mỗi ngày? Khó lắm! Người ta bảo với tôi như vậy! Uhm, thì mình cũng biết là như vậy. Nghĩ cũng buồn cười, người ta vẫn thường cho rằng họ là những người có nếp sống văn minh, xã hội hiện đại, nếp sống công nghiệp cái gì cũng nhanh nhẹn nhưng khổ nỗi cái nhận ra những đống rác dơ bẩn trong tâm mình thì ai cũng chậm chạp! Ai cũng muốn làm sạch đẹp cho nhà mình, cho phòng ốc của mình nhưng không thấy ai chịu dọn sạch rác trong tâm mình. Mỗi ngày chúng vẫn đóng bụi, bụi tham sân si, bụi ganh ghét hơn thua, bụi thù hận phiền não, bụi “sung sướng” vì quyền lực, địa vị và giàu sang… Còn nhiều và nhiều lắm! Vậy mà ai cũng tung hô cho một nếp sống văn minh. Họ chưa từng có một giây phút để gọi là thở và cười, bởi những cấu trần ấy đã làm cho người ta chôn vùi mãi trong đám bụi mù, bụi này lâu năm không quét sạch thì sẽ đóng thành một lớp cứng ngắt khó mà gỡ ra được.

Đi trên đường phố, dừng lại tại các trục ngã tư, thấy các em học sinh sinh viên thường làm thêm công việc phát tờ rơi để kiếm thêm thu nhập. Mỗi làn xe dừng lại, họ sẽ đi phát cho từng người, người đọc xong rồi quăng, người nhét vô đâu đó để vứt chỗ khác … cho lịch sự hơn, người lắc đầu không nhận, người cầm xong rồi quăng tại chỗ. Ở hoàn cảnh này, tờ rơi là rác hay ý thức của họ là rác? Câu trả lời này, tôi muốn dành cho các bạn.

Rác thải mỗi ngày ở dạng thô, tôi sẽ không bàn nữa vì tất cả mỗi chúng ta ai cũng dễ nhận ra. Còn rác trong tâm hồn, hiếm ai chịu quét dọn mỗi ngày. Tâm này vốn dĩ chẳng tham chẳng nhiễm, vốn thanh tịnh không chút bợn nhơ. Vậy lớp bụi ấy đến từ đâu? Do chính ta tự bôi lên rồi cho đó là mình hay tự tâm đã là như vậy? Khi ta vui, ta cho đó là ta. Khi ta điên, ta cũng cho đó là ta. Vậy cái gì mới chính là con người thật của chính mình? Xã hội văn minh ấy vẫn chưa thể khiến người ta nhận ra một điều rằng họ đang từng ngày sống với những mớ bòng bong do mình tự tạo, lấy những thứ dơ bẩn, rác rưởi, những thứ sân hận, phiền não trét lên mình rồi bảo vệ cho cái TA vĩ đại ấy!

Chính vì ai cũng tự o bế, phụng dưỡng cho cái bản ngã của mình mà coi thường mạng sống của người khác. Càng phụng dưỡng, họ lại càng tạo ra những nấm mồ trong tâm hồn mình. Đồng tiền coi như có giá hơn lương tri của một con người và chúng vẫn đi với nhau theo tỷ lệ nghịch. Để có tiền tài và danh vọng, họ luôn bất chấp mọi thứ, bởi đồng tiền luôn có một sức mạnh có thể nói đó là một ma lực khiến cho căn phòng tâm hồn của chúng ta rác ngày càng nhiều.

Ở đời, chẳng ai muốn mang “phiền phức” vào mình dù “phiền phức” ấy cũng chỉ là cứu một mạng người trong lúc nguy cấp hay đỡ một cụ già, dẫn một người mù qua đường. Làm một người bị thương nếu là nặng thì phải nuôi suốt đời, còn nếu làm một người bị chết thì cùng lắm cũng chỉ bồi thường là xong. Ôi! Đâu ngờ rằng chính cái “văn minh” ấy đã đẩy con người xuống hố sâu của tội lỗi. Vì sao bây giờ lại nổi lên hàng loạt các vụ án giết người đến man rợ, bạo động xảy ra khắp nơi, tai nạn giao thông với số lượng người chết khủng khiếp, môi trường ô nhiễm hàng loạt bởi tính tham của con người, ngay đến loài thú vật như trâu bò hay gấu cũng phải chảy nước mắt van xin trước sự tàn ác của loài người. Xót xa thay! Đau đớn thay! Thế giới đang bắt đầu ngập rác. Tâm hồn của mỗi con người đang chứa đầy dẫy những nấm mồ của lòng thù hận, não phiền, toan tính.

Thời gian gần đây, thế giới đang đau lòng trước cái chết của bé Duyệt Duyệt, em bé nằm dưới bánh xe của hai chiếc xe tải đi qua, 18 người qua đường bảo rằng không thấy, chỉ có người thứ 19 là thấy và cứu em. Người cứu Duyệt Duyệt là ai? Một người đàn bà quét rác với hình dáng thấp bé kiếm từng đồng qua ngày với những bao rác của mình. Đó chỉ là một nghề quét rác tầm thường so với những con người ngày ngày vẫn ra vào cao ốc, nhà cao cửa rộng, xe đi năm bảy chiếc. Thế nhưng, thế giới này đang thiếu những người quét rác như vậy. Họ bình thường thôi, không giàu sang, họ rất nghèo nhưng họ không hèn, họ quét rác để kiếm tiền, đó là những đồng tiền lương thiện, họ không những quét rác để làm sạch cho thành phố mà còn quét luôn cả một đống rác chợ đời bị ứ đọng lâu nay dù cho việc làm này không phải là để trả lương. Xin hãy trân trọng họ!

Rác cũng có thể biến thành hoa, rác cũng sẽ được tái chế nếu ta ý thức được điều đó và nhận ra chúng. Cũng vậy! Khổ đau cũng có thể chuyển hóa để được hạnh phúc, nếu hạnh phúc và ý thức không được nuôi dưỡng mỗi ngày thì tâm hồn ta lại có sự hiện diện của rác. Rác thường còn có thể tái chế được thì rác trong tâm hồn tại sao lại không? Hãy biến những nấm mồ trong tâm ấy thành những đồng cỏ xanh tươi đem lại niềm vui cho cuộc đời, đem đến sự tươi mát cho thế nhân. Hình ảnh của bé Duyệt Duyệt là một hồi chuông được gióng lên, từ một đất nước rộng lớn mang tên tinh hoa của trung tâm vũ trụ, đã khiến cho con người phải giật mình mà sớm mau đốt sạch những đống rác trong tâm hồn và biến chúng thành phân bón để quán chiếu và nuôi dưỡng, vun trồng những đóa hoa lương tri của con người.

Rác và hoa luôn có mặt trong cuộc sống của ta mỗi ngày cũng như hạnh phúc và khổ đau luôn luôn có mặt. Biết nhận ra khổ đau thì hạnh phúc sẽ có mặt. Biết nhận ra đó là rác thì có nghĩa là hoa đã nở. Những đóa hoa tâm luôn đáng trân trọng. Nếu biết nhìn nhận và chuyển hóa như vậy thì trên đời này không có gì gọi là rác cả. Chỉ khi nào tâm ta còn phủ bụi và chấp vào bụi để cho là văn minh thì ngày đó rác vẫn là rác, hoa vẫn chưa có ngày nở. Con người vẫn hụp lặn trong biển khổ sanh tử bởi rác đã ngập tràn. Thế thì, tại sao ta lại không sớm mau mà dọn rác trong tâm?



THÍCH QUẢNG LỢI

Những người xuất gia dùng chữ Thích làm họ cho mình nhưng vấn đề lịch sử của chữ Thích vẫn còn nhiều điều “bí ẩn” và không phải ai xuất gia cũng mang họ Thích ngay.
Theo lịch sử Phật giáo Trung Hoa thì việc sử dụng chữ Thích làm tộc danh cho người xuất gia và lâu nay nhiều người cho rằng do Thích Đạo An (năm 312 - 385 đời Tây Tấn) thiết định ra.
Trong sử chép thì vào thời Đạo An, tạng Luật chưa truyền đến Trung Hoa, nề nếp sinh hoạt của Tăng già chưa có định hướng chung. Do vậy, ngài Đạo An đã soạn ra những thanh quy, điều lệ làm cương lĩnh tu tập của Tăng già (người xuất gia), trong đó có quy định dùng chữ Thích làm họ.
Nhưng vấn đề là ngài Đạo An đã dựa vào những cơ sở nào để đặt ra quy định này, cũng như những trường hợp sử dụng chữ Thích trước thời Đạo An sẽ giải thích ra sao?
Do đó, để có thể trở thành một quy định được Tăng già nồng nhiệt đón nhận và có sức sống lâu bền đến ngày nay, việc vận dụng chữ Thích dành cho những người xuất gia phải xuất hiện trước ngài Đạo An rất lâu và trở nên thịnh hành trong thời Ngài song có thể còn mang tính rời rạc, tự phát.
Theo lịch sử Phật giáo Ấn Độ, trong thời Đức Phật, không có một bằng chứng nào cho thấy vấn đề Pháp danh đã từng được đặt ra. Điều này có thể khẳng định qua việc khảo sát danh tính những đệ tử tiêu biểu của Đức Phật lúc bấy giờ.

Từng con người, lịch sử đều ghi nhận về tên tuổi, gia cảnh, đời sống… trước khi theo Đức Phật, cũng như thời gian tu tập giải thoát sau khi về với Phật nhưng tuyệt nhiên không thấy lịch sử đả động gì đến việc họ được Đức Phật đặt cho một tên mới sau khi theo Ngài.
Tên của họ vẫn là tên được cha mẹ đặt cho từ lúc sinh ra cho đến lúc từ giã cõi đời. Nhưng như vậy không có nghĩa là Pháp danh mà chúng ta sử dụng ngày nay không có một liên hệ nào bắt nguồn từ thời Đức Phật.
Sau khi thành Đạo, Ngài ra đi thuyết giáo, thâu nhận môn đệ, thành lập giáo đoàn và có một tên là Sa môn Thích tử mà chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp trong Kinh tạng Nam truyền cũng như tạng Luật. Đây là danh xưng chính thức của giáo đoàn.
Như vậy, tên bộ tộc Thích Ca của Đức Phật được dùng làm biểu tượng của giáo đoàn.
Còn về lịch sử Phật giáo Việt Nam, ngay trong thời của Đức Phật, chữ Thích đã được dùng một cách chính thức và phổ thông, tuy nhiên chưa được sử dụng cho từng trường hợp cụ thể.
Vào khoảng năm 220 - 300 có một nhà sư hiệu là Trúc Đạo Thanh hay còn gọi là Đạo Hinh, vị sư này còn có một tên gọi khác rất quan trọng đối với vấn đề mà chúng ta đang tìm hiểu, đó là Thích Đạo Thanh.
Với niên đại nói trên, ngài Đạo Thanh phải qua đời ít nhất 12 năm trước khi ngài Đạo An ra đời. Như vậy, trước ngài Đạo An, chí ít là tại Việt Nam, chữ Thích đã chính thức được dùng làm họ của người xuất gia.

Nhưng không phải ai đi tu cũng được mang ngay họ Thích
Bởi được mang họ Thích phải qua những giai đoạn tu học khác nhau. Không đơn thuần là cứ đi tu là có họ Thích ngay.
Người mới đi tu vào chùa, sau một thời gian thử thách, được Thầy của người đó thế phát (cạo tóc). Khi đó người ấy được gọi là chú Tiểu hoặc chú Điệu và được Thầy ban cho một Pháp danh.
Sau khi hoàn tất chương trình học tại chùa khoảng 2 năm chú được Thầy cho đi thọ giới Sa Di do Giáo hội Phật giáo tổ chức và lúc này Thầy sẽ ban cho Pháp Tự.
Trong thời gian làm Sa Di, chú phải hoàn tất chương trình tu học ít nhất là 5 năm sẽ được Thầy cho đi thọ giới Tỳ Kheo tại Đại Giới Đàn do Giáo hội Phật giáo tổ chức gọi là Tuyển Phật Trường. Nếu đỗ, chú Sa Di được thọ giới Tỳ Kheo. Khi thọ giới Tỳ Kheo mới là chính thức trở thành một tu sĩ của Phật Giáo. Bây giờ, chú được Thầy đặt Pháp hiệu. Lúc này mới được dùng chữ Thích đứng trước.

... và không phải tu sĩ nào cũng dùng họ Thích
Trên nguyên tắc thì không riêng gì tu sĩ Phật giáo nước ta mà tất cả tu sĩ Phật giáo khắp nơi trên thế giới, đều mang chung họ Thích. Vì Đức Phật mang họ Thích.
Nhưng việc lấy họ Thích, không phải là một quy luật chung áp dụng cho tất cả. Vấn đề này, còn tùy theo đặc tính và sở thích của mỗi người. Không phải ai cũng đặt cho mình là họ Thích, ít ra là về cách xưng hô cũng như trên những văn kiện giấy tờ.
Thực tế, đã có rất nhiều nhà sư, kể từ khi xuất gia cho đến khi viên tịch, các Ngài không bao giờ lấy chữ Thích. Ví dụ như cố Đại Lão Hòa Thượng Hành Trụ, Ngài thường để là Sa Môn Lê Phước Bình hoặc còn nhiều vị khác chỉ để Pháp danh hay Pháp hiệu mà Thầy Tổ hoặc người đời đặt cho như Thiền sư Vạn Hạnh, Pháp sư Tịnh Không... chứ các Ngài không tự xưng mình là họ Thích.


Bùi Hiền
(Tài liệu: Đại tạng kinh Việt Nam, Lịch sử Phật giáo)

Cám ơn Lữ Hoài, bài viết hay quá .
Có nhiều điều, thấy tưởng dễ nhưng thật khó vô cùng Lữ Hoài ơi. Vì có tâm không cũng chưa đủ mà phải cần thêm ba yếu tố (thiên thời, địa lợi và nhân hòa)
Nhưng đã biết suy nghĩ đến thì chủng tử đã được gieo, chỉ còn chờ dịp nẩy mầm và gặt hái kết quả tốt, phải vậy không Lữ Hoài ?
Chúc Lữ Hoài vui khỏe nhen ... hi


Xin chào Tỷ Quê Hương,

Không biết Huynh Lữ Hoài đi đâu mà sao lâu quá chẳng thấy vào!
Tìm ai đó hay là đang thụ huấn khóa Người Nhái!
Tỷ có biết không?

Vĩnh Thành.