HỆ THỐNG GIÁO DỤC MỸ: CÁI NHÌN TỔNG QUAN

Ai Hoa đã viết:

HỆ THỐNG GIÁO DỤC MỸ: CÁI NHÌN TỔNG QUAN

Hệ thống giáo dục Mỹ được xem là một trong những hệ thống tiến bộ nhất trên thế giới, đề cao sự đa dạng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về hệ thống cũng như đặc điểm của từng bậc học cũng như loại hình giáo dục.

BẬC TIỂU HỌC VÀ TRUNG HỌC

Bậc tiểu học và trung học Mỹ kéo dài 12 năm từ lớp 1 đến lớp 12, và học sinh Mỹ bắt đầu bậc học đầu tiên năm 5-6 tuổi. Sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông, học sinh mới được nhận bằng tốt nghiệp.



Thông thường, phụ huynh quốc tế gửi con em mình đến học tại Mỹ nhiều nhất từ năm lớp 11, 12 để chuẩn bị lên Đại học. Học sinh sau khi tốt nghiệp trung học có thể nộp hồ sơ để được học lên Cao đẳng/Đại học.

Năm học của các bậc này thường bắt đầu vào tháng Tám và tháng Chín hoặc tháng Năm và tháng Sáu. Phần lớn học sinh đều bắt đầu học vào mùa thu, nên học sinh quốc tế cũng thường chọn thời điểm này để nhập học.

Từ bậc trung học, các học sinh Mỹ đã làm quen với việc tự chọn lớp học phù hợp với bản thân. Thông thường các trường sẽ bắt buộc học sinh phải học English/Literature (Văn học) và Mathematics (Toán học) theo khối lớp. Ngoài ra học sinh được tự chọn lớp, chọn giờ, và chọn thầy cho các bộ môn khác như Science (Khoa học), PE (Thể dục), Foreign Language (Ngoại ngữ), Computer (Tin học), và Art (Nghệ thuật). Rất ít khi 2 học sinh cùng khối có thời khoá biểu giống nhau 100% (trừ khi 2 bạn chọn đăng ký y trang nhau).

Công dân Mỹ được học miễn phí bậc tiểu học và trung học tại các trường công.

Ngoài ra một số gia đình ở Mỹ còn áp dụng chương trình dạy học tại nhà (Homeschool). Đa số phụ huynh của các gia đình này am hiểu về ngành giáo dục và muốn dạy con theo 1 hệ thống khác với các trường. Các em học sinh loại này vẫn có thể nộp đơn xin vào Đại học - Cao đẳng với điểm thi (SAT, ACT, v..v..) đầu vào cao.

GIÁO DỤC BẬC CAO

Giáo dục bậc cao tại Mỹ bao gồm các bậc học: Đại học – Cao đẳng, Thạc sĩ, Tiến sĩ và nghiên cứu sau Tiến sĩ.

Đại học – Cao đẳng (University - College)

Sinh viên thường mất bốn năm để học Đại học/Cao đẳng chuyên nghiệp hoặc hai năm để học Cao đẳng thông thường. Nhiều sinh viên lựa chọn học tại các trường Cao đẳng Cộng đồng (một trong 3 loại trường thuộc Cao đẳng thông thường) hai năm đầu chương trình cơ bản với mức học phí rẻ hơn Đại học/Cao đẳng chuyên nghiệp và lấy bằng chuyển tiếp AA (Associate of Arts) rồi xin chuyển lên Đại học/Cao đẳng chuyên nghiệp cho 2 năm còn lại.

Sinh viên nói chung sau khi tốt nghiệp bậc học này đều sẽ được cấp bằng Cử nhân B.A (Bachelor of Arts) hoặc B.S (Bachelor of Science) tùy vào ngành học là kinh tế, xã hội,… hay khoa học tự nhiên, toán học,…

Tương tự như bậc trung học, sinh viên phải tự chọn lớp/giờ/giảng viên và lên thời khoá biểu học cho bản thân. Ngoài các lớp bắt buộc cho chuyên ngành, sinh viên có thể thoải mái lựa chọn các môn khác. Rất hiếm khi thấy 2 sinh viên có thời khoá biểu giống nhau 100%.

Hệ thống giáo dục Mỹ rất linh hoat. Đặc điểm của nó là sinh viên có thể thay đổi ngành học chính bất cứ lúc nào giúp sinh viên theo đuổi ngành nào đó mà họ phát hiện rằng mình thích thú, đam mê hoặc xuất sắc. Đa phần các sinh viên sẽ đăng ký ngành trong năm 2. Tuy việc thay đổi ngành học khi đang học Đại học/Cao đẳng chuyên nghiệp là hoàn toàn bình thường ở Mỹ, nhưng nếu quyết định đổi quá muộn (cuối năm 3 hoặc trong năm 4) thì thời gian học sẽ bị kéo dài thêm và sinh viên phải tự chịu các chi phí phát sinh.

Một sinh viên có quyền học nhiều ngành, nhưng đại đa số đều học nhiều nhất là 2 ngành (vẫn tốt nghiệp sau 4 năm) và một số ít khác chọn 3 ngành (tốt nghiệp trễ từ 1 đến 2 học kỳ).

Đại học/Cao đẳng chuyên nghiệp ở Mỹ không giới hạn tuổi. Sẽ không có gì là lạ khi trong trường có sinh viên 30, 40, hay 50 tuổi.

Thạc sĩ (Master)

Sinh viên sau khi tốt nghiệp đại học sẽ có cơ hội được học lên cao học để nâng cao trình độ và phát triển nghề nghiệp. Tấm bằng thạc sĩ này là cần thiết nếu bạn nhắm đến các vị trí quản lý và hoặc đòi hỏi tính học thuật cao.

Chương trình cao học thường do một phòng ban ở trường đại học quản lý riêng, có trường thậm chí còn có trường cao học riêng. Để được nhận học, ứng viên cần có điểm GRE (Graduate Record Examination) hoặc GMAT (Graduate Management Admission Test) cho các trường đào tạo kinh doanh, quản lý và phần lớn các lĩnh vực khác, LSAT  (Law School Admission Test) cho các trường luật và MCAT (Medical College Admission Test) cho trường Y….

Các chương trình này thường được hoàn thành trong vòng một đến hai năm tùy vào ngành học của bạn. Sau khi hoàn thành chương trình, tùy vào ngành học mà bạn sẽ được cấp bằng M.A (Master of Arts), M.S (Master of Science), MPH (Master of Public Health), MBA (Master of Bussiness Administration), v..v...

Phần lớn chương trình thạc sĩ được giảng dạy trong lớp học và sinh viên cao học cần viết bài nghiên cứu gọi là “luận văn thạc sĩ” hoặc hoàn thành một “đề án thạc sĩ”. Một số ngành đòi hỏi sinh viên cao học đi làm thực tập viên trong thời gian học (chương trình 1 năm) hoặc trong hè (chương trình 2 năm) để được tốt nghiệp. Ngoài ra còn có một vài chương trình yêu cầu sinh viên phải đứng lớp hoặc làm trợ giảng.

Sau khi có bằng Thạc sĩ, đa phần sinh viên chọn đi làm từ 1 đến 2 năm để lấy kinh nghiệm trước khi quyết định theo học Tiến sĩ. Việc học lên Tiến sĩ ở một trường mới cũng rất phổ biến, tuy nhiên nếu chọn học ở trường cũ thì sinh viên được nhiều lợi hơn (quen biết giảng viên, hiểu về phòng ban của chuyên ngành, được xét thẳng mà không cần nộp lại hồ sơ, v...v..)

Đa số sinh viên Thạc sĩ phải tự chi trả tiền học phí trừ khi tìm được học bổng bên ngoài vì tất cả các trường đều ưu tiên học bổng cho sinh viên Tiến sĩ. Tuy nhiên sinh viên vẫn có thể xin làm trợ giảng hoặc trợ lý cho các giảng viên và phòng ban để hỗ trợ việc học.

Tiến sĩ (Doctor of Philosophy - PhD)

Hầu hết các trường đều yêu cầu bằng Thạc sĩ như là bước khởi đầu để bạn được học lên và lấy bằng Tiến sĩ. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường không yêu cầu bằng Thạc sĩ để được học Tiến sĩ.

Để lấy bằng Tiến sĩ, các sinh viên sẽ phải dành ít nhất bốn năm để nghiên cứu. Đối với sinh viên quốc tế, thời gian có thể lên đến năm, sáu năm. Trong hai năm đầu của chương trình, hầu hết sinh viên sẽ theo học một vài môn, đứng lớp và dự các hội thảo. Sau đó, dành ít nhất một năm để nghiên cứu và viết luận văn. Bài nghiên cứu này cần thể hiện quan điểm riêng, được thiết kế hoặc nghiên cứu mới chưa được phát hành trước đây. Để tốt nghiệp và lấy bằng Tiến sĩ, sinh viên cần có ít nhất 1 đến 2 bài nghiên cứu (publication) được giới chuyên môn công nhận và phát hành.

Một vài trường ở Mỹ cấp bằng Tiến sĩ yêu cầu sinh viên có thể đọc hiểu hai ngôn ngữ và dành phần lớn thời gian “tại một nơi” để vượt qua kỳ thi đầu vào chương trình và buổi bảo vệ đề tài tiến sĩ.

Đặc biệt việc chuyển trường trong khi theo học Tiến sĩ khá phức tạp và tình trạng này thường là dấu hiệu không tốt. Sinh viên phải nêu rõ trong hồ sơ về lý do muốn chuyển trường, các khó khăn sinh viên gặp phải ở môi trường cũ, và chứng minh khả năng bản thân có thể vượt qua các khó khăn ở môi trường mới. Các trường đôi khi không chấp nhận tín chỉ và công việc nghiên cứu ở trường cũ, do đó sinh viên sẽ phải bỏ thêm ít nhất 1 đến 2 năm nữa để được lấy bằng.

Đa số các sinh viên học Tiến sĩ đều có học bổng từ trường hoặc tổ chức nhà nước.

Nghiên cứu sau Tiến sĩ (Post Doc)

Sau khi nhận bằng Tiến sĩ, một số bạn chọn làm nghiên cứu để tiếp tục công cuộc tìm tòi và sáng tạo của mình trong cấp độ Post Doc. Việc này cũng rất tốt cho hồ sơ xin việc làm giảng viên chính thức tại các trường đại học/cao đẳng danh tiến. Nghiên cứu sinh phải cho ra đời nhiều bài nghiên cứu có chất lượng và được giới chuyên môn công nhận trên các tạp chí chuyên ngành. Thời gian làm nghiên cứu sinh tuỳ thuộc vào từng trường hợp (do sự khác nhau về ngành, trường, giảng viên cố vấn, v..v..)

Đa số các nghiên cứu sinh đều được hỗ trợ kinh phí bởi nhà trường hoặc các tổ chức, công ty liên quan.

CÁC LOẠI HÌNH GIÁO DỤC BẬC CAO

Trường Cao đẳng và Đại học Công lập (Public College/university)

Các trường này được bang hỗ trợ và điều hành bởi chính quyền địa phương hoặc bang. Mỗi bang trong số 50 bang của Mỹ có ít nhất một trường đại học công lập và nhiều trường cao đẳng bang.

Trường Cao đẳng và Đại học Tư (Private College/ University)

Các trường này được tư nhân đầu tư và điều hành thay vì chính quyền địa phương hoặc bang. Học phí của các trường này thường sẽ cao hơn so với trường công lập và cũng có quy mô nhỏ hơn.

Có nhiều trường tư là các trường liên kết với tôn giáo. Và trong số đó có một số trường muốn tiếp nhận học sinh theo học có cùng tôn giáo với trường. Cũng có nhiều trường tư chỉ tiếp nhận sinh viên nữ hoặc nam.

Trường Cao đẳng Cộng đồng (Community College)

Trường CĐCĐ hệ hai năm có cấp bằng Associate và các chứng chỉ. Có nhiều loại bằng Associate, nhưng điều khác biệt quan trọng nhất là bằng có thể chuyển tiếp được hay không. Thường thì có hai loại bằng chính: bằng chuyển tiếp lên đại học và chứng chỉ giúp sinh viên bắt đầu làm việc. Bằng chuyển tiếp lên đại học phần lớn là AA (xã hội nhân văn) và AS (khoa học). Bằng không chuyển tiếp là bằng khoa học ứng dụng hoặc chứng nhận hoàn thành chương trình.

Sinh viên tốt nghiệp CĐCĐ phần lớn sẽ chuyển tiếp lên Đại học hoặc Cao đẳng chuyên nghiệp hệ 4 năm và chỉ phải học 2 năm ở bậc ĐH-CĐ.

Học viện Công nghệ (Technology Institute)

Các học viện Công nghệ là các trường Đại học hệ 4 năm chuyên về khoa học và công nghệ. Một số trường có chương trình cao học, thạc sĩ hoặc có các khóa đào tạo ngắn hạn.

(Nguồn: HotcoursesVIETNAM)

T cám ơn thầy, nhờ bài viết mà T hiểu rõ nhiều vấn đề