Trang Phật Học

TỨ DIỆU ĐẾ

Tứ diệu đế cũng gọi là Tứ Thánh Đế. 
Tứ đế đây là bốn chân lý tuyệt đối của bậc Thánh nói ra:
1) Khổ đế : Những khổ báo trong Tam giới, Lục đạo, mà chúng sanh mang lấy, tóm lược gồm trong Tam khổ và Bát khổ.
Đây là quả báo của mê mờ.
2) Tập đế: Những tham, sân, si, v.v… và những ác nghiệp, thiện nghiệp. 
Tập là tích tụ, vì nó hay tích tập những khổ não trong tam giới Lục thú, cho nên gọi là Tập.
Tập đế này là nhơn mê mờ.
3) Diệt đế : Diệt đế tức là Niết Bàn.
Niết Bàn diệt hết các nghiệp, khỏi hẳn hai thứ sanh tử, tịch diệt nhơn không, nên gọi là diệt.
Đó là quả giác ngộ.
4) Đạo đế : Đạo có nghĩa là con đường thông suốt tiến đến Niết Bàn, Đạo đế gồm 37 phẩm trợ đạo là chánh đạo.
Đây là nhơn giác ngộ Đạo mầu.
Trong Tứ đế này hai món trước là nhơn quả lưu chuyển, còn gọi là nhơn quả thế gian.
Hai món sau là nhơn quả hoàn diệt, còn gọi là nhơn quả xuất thế gian. 
Nhơn quả thế gian và nhơn quả xuất thế gian, cả hai đều đặt quả trước nhơn sau.
Vì quả thì dễ thấy mà nhơn thì khó biết.
Cho nên trước chỉ bày quả khổ khiến cho nhàm chán rồi sau mới dạy dứt nhơn
Đến như Diệu quả Niết Bàn thì ai cũng ưa thích, cho nên trình bày quả trước khiến sinh lòng ham mộ rồi sau chỉ bày phương pháp tu đạo để đạt đến.
Đó là dụng ý khéo léo của Phật, để hóa đạo những bậc tiểu cơ hạ liệt.
* Sau khi Phật rời cội Bồ Đề đến vườn Lộc giả vì năm vị Tỳ Kheo Kiều Trần như vị nói pháp Tứ Đế nầy trước nhất, đó là lần chuyển pháp luân lần đầu tiên của Đức Phật.
Những vị y theo đó tu đạo chứng diệt gọi là những bậc Thinh Văn.
Kinh Niết Bàn “Ta cùng các ông không thấy Tứ chơn đế, cho nên từ lâu đời, trôi lặn trong sự sanh tử,nếu thấy Tứ chơn đế thì dứt hết sự sanh tử luân hồi trong bể khổ”.
Tứ diệu đế còn gọi là Tứ Thánh Thật, Tứ Chơn đế.

HT Thích Từ Thông
---------


Khổ - Tập - Diệt - Đạo 
-
Khổ bởi trần gian lắm cảnh buồn 
Tập hoài tánh định não sầu buông 
Diệt dần cố tật tâm lành khởi 
Đạo mở đường hoa thấy rõ nguồn 
-
sc Đào Liên 
---------

THẬP NHỊ NHÂN DUYÊN 



THẬP NHỊ NHÂN DUYÊN
---
1/ Vô minh: Hiểu sai sự lý, do đó mà có
2/ Hành: Là hành động tạo nghiệp
3/ Thức: Thần thức đi vào thai mẹ.
4/ Danh sắc: Hình hài mới tượng ra trong bụng mẹ nhưng chưa đầy đủ sáu căn.
5/ Lục nhập: Khi lục căn đầy đủ sắp ra ngoài bào thai (sắp chào đời)
6/ Xúc: Ra khỏi thai mẹ sáu căn bèn tiếp xúc với sáu trần (sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp)
7/ Thọ: Do tiếp xúc với ngoại cảnh nên tâm thức cảm thọ sự vui sướng hay khổ não.
8/ Ái: Do cảm xúc thích thú mà sanh tâm ưa thích say đắm đam mê.
9/ Thủ: Do ưa thích, đam mê mà sanh đắm trước ôm giữ chấp lấy đối với trần cảnh.
10/ Hữu: Do chấp trước nên tạo tạc nhân hiện tại mà chịu quả báo đời sau.
11/ Sanh: Thọ sanh thân ngũ uẩn ở đời vị lai.
12/ Lão, tử: Thân ngũ ấm đời vị lai phải chịu sự già và chết chi phối.
-
* Trong 12 nhân duyên trên hai chi đầu là vô minh và hành thuộc nhân quá khứ và liên tiếp năm chi kế
= (thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ) là quả hiện tại.
* Ba chi kế nữa (ái, thủ, hữu) là nhân đời hiện tại và hai chi cuối (sanh, lão tử) là quả vị lai.
* Do gây nhân quá khứ mà chịu quả hiện tại, rồi gây nhân hiện tại chịu quả vị lai, do luân chuyển mãi như thế cho nên vòng luân hồi sanh tử không bao giờ chấm dứt.
Thế nên người ta ví 12 nhân duyên giống như sợi dây móc xích nhưng hành giả dùng trí tuệ phá trừ vô minh (là chi quan trọng nhất trong 12 chi nhân duyên) vì sợi dây móc xích sanh tử sẽ bị tan rã, chứng nhập đạo quả không còn tái sanh trở lại.
* Hành giả tu Thập nhị nhơn duyên tức là tu pháp sanh diệt Nhị quán.
Tu “sanh diệt nhị quán” nghĩa là:
Tu “sanh quán” (quán tưởng về sự sanh)
Tu “Diệt quán” (quán tưởng về sự hoại diệt) (xem sanh diệt nhị quán).
----
Theo PHDS của Thích Nữ Đức Trí
---------