Tỳ Bà Hành

Tổng số bài gửi : 132 Registration date : 25/07/2011

Tỳ Bà Hành

琵琶行

潯陽江頭夜送客
楓葉荻花秋瑟瑟
主人下馬客在船
舉酒欲飲無管絃

醉不成歡慘將別
別時茫茫江浸月
忽聞水上琵琶聲
主人忘歸客不發

尋聲暗問彈者誰
琵琶聲停欲語遲
移船相近邀相見
添酒回燈重開宴

千呼萬喚始出來
猶抱琵琶半遮面
轉軸撥絃三兩聲
未成曲調先有情

絃絃掩抑聲聲思
似訴平生不得志
低眉信手續續彈
說盡心中無限事

輕攏慢撚抹復挑
初為霓裳後六么
大絃嘈嘈如急雨
小絃切切如私語

嘈嘈切切錯雜彈
大珠小珠落玉盤
間關鶯語花底滑
幽咽泉流水下灘

水泉冷澀絃凝絕
凝絕不通聲漸歇
別有幽愁暗恨生
此時無聲勝有聲

銀瓶乍破水漿迸
鐵騎突出刀鎗鳴
曲終收撥當心畫
四絃一聲如裂帛

東船西舫悄無言
唯見江心秋月白
沈吟放撥插絃中
整頓衣裳起斂容

自言本是京城女
家在蝦蟆陵下住
十三學得琵琶成
名屬教坊第一部

曲罷曾教善才服
妝成每被秋娘妒
五陵年少爭纏頭
一曲紅綃不知數

鈿頭銀篦擊節碎
血色羅裙翻酒汙
今年歡笑復明年
秋月春風等閑度

弟走從軍阿姨死
暮去朝來顏色故
門前冷落車馬稀
老大嫁作商人婦

商人重利輕別離
前月浮梁買茶去
去來江口守空船
繞船月明江水寒

夜深忽夢少年事
夢啼妝淚紅闌干
我聞琵琶已嘆息
又聞此語重唧唧

同是天涯淪落人
相逢何必曾相識
我從去年辭帝京
謫居臥病潯陽城

潯陽地僻無音樂
終歲不聞絲竹聲
住近湓江地低濕
黃蘆苦竹繞宅生

其間旦暮聞何物
杜鵑啼血猿哀鳴
春江花朝秋月夜
往往取酒還獨傾

豈無山歌與村笛
嘔啞嘲哳難為聽
今夜聞君琵琶語
如聽仙樂耳暫明

莫辭更坐彈一曲
為君翻作琵琶行
感我此言良久立
卻坐促絃絃轉急

淒淒不似向前聲
滿座重聞皆掩泣
座中泣下誰最多
江州司馬青衫濕

白居易

Tỳ Bà Hành

Tầm Dương giang đầu dạ tống khách
Phong diệp địch hoa thu sắt sắt
Chủ nhân há mã khách tại thuyền
Cử tửu dục ẩm vô quản huyền
Túy bất thành hoan, thảm tương biệt
Biệt thời mang mang giang tẩm nguyệt
Hốt văn thủy thượng tỳ bà thanh
Chủ nhân vong quy khách bất phát
Tầm thanh ám vấn đàn giả thùy ?
Tỳ bà thanh đình dục ngữ trì
Di thuyền tương cận yêu tương kiến
Thiêm tửu hồi đăng trùng khai yến
Thiên hô vạn hoán thủy xuất lai
Do bão tỳ bà bán già diện
Chuyển trục bát huyền tam lưỡng thanh
Vị thành khúc điệu, tiên hữu tình
Huyền huyền yểm ức, thanh bình tứ
Tự tố bình sinh bất đắc chí
Đê mi tín thủ tục tục đàn
Thuyết tận tâm trung vô hạn sự
Khinh lung mạn nhiên mạt phục khiêu
Sơ vi “Nghê thường”, hậu “Lục yêu”
Đại huyền tao tao như cấp vũ
Tiểu huyền thiết thiết như tư ngữ
Tao tao thiết thiết thác tạp đàn
Đại châu tiểu châu lạc ngọc bàn
Gian quan oanh ngữ hoa để hoạt
U yết tuyền lưu thủy há than
Thủy tiền lãnh sáp huyền ngưng tuyệt
Ngưng tuyệt bất thông thanh tạm yết
Biệt hữu u tình ám hận sinh
Thử thời vô thanh thắng hữu thanh
Ngân bình sạ phá thủy tương bỉnh
Thiết kỵ đột xuất đao thương minh
Khúc chung thu bát đương tâm hoạch
Tứ huyền nhất thanh như liệt bạch
Đông thuyền tây phảng tiễu vô ngôn
Duy kiến giang tâm thu nguyệt bạch
Trầm ngâm phóng bát sáp huyền trung
Chỉnh đốn y thường khởi liễm dung
Tự ngôn: “Bản thị kinh thành nữ
Gia tại Hà Mô lăng hạ trú
Thập tam học đắc tỳ bà hành
Danh thuộc giáo phường đệ nhất bộ
Khúc bãi tằng giao Thiện Tài phục
Trang thành mỗi bị Thu Nương đố
Ngũ Lăng niên thiếu tranh triền đầu
Nhất khúc hồng tiêu bất tri số
Điền đầu ngân tì kích tiết toái
Huyết sắc la quần phiên tửu ố
Kim niên hoan tiếu phục minh niên
Thu nguyệt xuân phong đẳng nhàn độ
Đệ tẩu tòng quân, a di tử
Mộ khứ, triêu lai nhan sắc cố
Môn tiền lãnh lạc xa mã hí
Lão đại giá tác thương nhân phụ
Thương nhân trọng lợi, khinh biệt ly
Tiền nguyệt Phù Lương mãi trà khứ ?
Khứ lại giang khẩu thủ không thuyền
Nhiễu thuyền nguyệt minh, giang thủy hàn
Dạ thâm hốt mộng thiếu niên sự
Mộng đề trang lệ hồng lan can “
Ngã văn tỳ bà dĩ thán tức
Hựu văn thử ngữ trùng tức tức
Đồng thị thiên nhai luân lạc nhân
Tương phùng hà tất tằng tương thức
”Ngã tòng khứ niên từ đế kinh
Trích cư ngọa bệnh Tầm Dương thành
Tầm Dương địa tịch vô âm nhạc
Chung tuế bất văn ty trúc thanh
Trú cận Bồn Giang địa đê thấp
Hoàng lô khổ trúc nhiễu trạch sinh
Kỳ gian đán mộ văn hà vật
Đỗ quyên đề huyết viên ai minh
Xuân giang hoa triêu thu nguyệt dạ
Vãng vãng thủ tửu hoàn độc khuynh
Khởi vô sơn ca dữ thôn địch
Ẩu á trào triết nan vi thính
Kim dạ văn quân Tỳ bà ngữ
Như thính tiên nhạc nhĩ tạm minh
Mạc từ cánh tọa đàn nhất khúc
Vị quân phiên tác tỳ bà hành “
Cảm ngã thử ngôn lương cửu lập
Khước tọa xúc huyền, huyền chuyển cấp
Thê thê bất tự hướng tiền thanh
Mãn tọa trùng văn giai yểm khấp
Tọa trung khấp hạ thùy tối đa ?
Giang Châu tư mã thanh sam thấp

Bạch Cư Dị

Bản Phỏng Dịch : Huyền Lâm .

Sơ Lượt Bài Thơ ...Năm Nguyên Hoà thứ 10, BCD về giữ chức Tư Mã ở quận Cửu Giang. Qua mùa thu năm sau, đêm ra tiễn khách bên bến sông Bồn, chợt nghe thuyền ai có tiếng đàn tỳ bà vọng lại. Nghe trong tiến đàn thánh thót, âm vang điệu nhạc ở kinh đô. Bèn hỏi gốc gác. Người đàn bà trả lời rằng "Tôi vốn là con hát, quê ở Trường An, học đàn tỳ bà với hai danh sư Mục và Tào. Nay tuổi đã cao, nhan sắc tàn tạ, lấy chồng làm con buôn (thường theo thuyền buôn đi đây đi đó)". Nghe vậy, cho dọn rượu ra đãi, xin nàng đàn lại cho nghe. Đàn xong cảm xúc vô vàn, nàng bèn kể lại cuộc đời mình từ lúc còn trẻ, vui sướng, cho tới lúc lưu lạc giang hồ khổ nhọc. Ta về đây làm quan đã được hai năm thanh thản yên ổn. Hôm nay nghe nàng nầy nói chuyện, cảm thương cho số phận lưu đầy! Bèn làm một bài thơ dài tặng nàng , bài thơ dài gồm 616 lời, gọi là "Tỳ bà hành".)/

Tỳ Bà Hành ..

Bến Tầm Dương đêm khuya đưa khách
Đẫm hơi thu lau lách xạc xào
Người xuống ngựa kẻ đón chào
Nâng ly mời rượu buồn sao vắng đàn

Rượu đã cạn trăng tàn trên bến
Buồn rồi đây lúc đến chia phôi
Tỳ bà ai khãy buồn ơi !
Khách dùng dằng bước người thôi chẳng về

Lần theo tiếng hỏi đàn ai thế
Bỗng âm ba như thể lặng thinh
Cập thuyền theo hỏi sự tình
Khơi đèn, thêm rượu lòng xin đón mời

Cứ nài nỉ vạn lời mới thấy
Tay ôm đàn nửa mặt che ngang
So dây nắn lại cung đàn
Chưa buông khúc nhạc mơ màng đã gieo

Từng âm điệu khơi nhiều thổn thức
Chợt thấy lòng bức rức xuyến xao
Như than oán nghẹn tuôn trào
Mày châu tay khãy nao nao khúc sầu

Như bày giải từ lâu sau trước
Những ngón tay lả lướt cung đàn
Nghê Thường chưa dứt mơ màng
Chuyển sang lại khúc của nàng "Lục Yêu "

Dây to khãy như chiều mưa đổ
Dây nhỏ dường thố lộ nỉ non
Âm thanh cao thấp xoay tròn
Nghe như châu rớt trên bồn ngọc xinh

Như trong hoa ẩn mình Oanh hót
Khi suối reo đổ giọt xuống ghềnh
Bỗng dưng phút chốc lặng thigh
Dường như u uẩn tự tình niềm riêng

Trong một phú êm đềm trầm lặng
Thấy chung quanh lắng đọng lúc nầy
Không đàn mà lại nghe hay
Đễ nghe bình vỡ nước đầy tuôn ra

Bỗng như thấy chói lòa ngựa sắt
Những gươm đao giáo mát sáng ngời
ngón tay lả lướt tuyệt vời
Bốn dây xé lụa dứt rồi nhạc công

Nhìn đông tây thuyền không tiếng động
Chỉ vầng thu in bóng trên sông
Nàng từ xếp những dây đồng
Xiêm y chấn chỉnh để mong hầu lời

Rằng xưa thiếp vốn người ở chợ
Cồn Hà Mô đó thật quê nhà
Học đàn từ thuở mười ba
Giáo phường tên ấy thật là đúng danh

Chàng Thiện Tài cũng hay mến phục
Chỉ Thu Nương đôi lúc ghét ghen
Ngũ Lăng trai trẻ mến quen
Tặng the áo lụa để khen thiếp đàn

Vành lược bạc trăm vàng đánh đổ
Rượu quần hồng hoen ố bao thu
Mãi vui chẳng kể vụt vù
Ngày qua tháng lại bụi mù thời gian

Có người em theo đàng binh nghiệp
Còn người Dì một kiếp ra đi
Thiếp nay mòn tuổi xuân thì
Ngựa xe đã vắng còn chi nỗi buồn

Nên lấy gã lái buôn chồng vợ
Nhưng tham tiền ít ở lại nhà
Phù Lương đến đó buôn trà
Bỏ mình thiếp lại la đà trên sông

Trăng sáng rọi nước trong lạnh lẽo
Lại nhớ thời tuổi trẻ phấn son
Tiếng Tỳ làm nát cả hồn
Giờ nghe tâm sự nỗi buồn thêm dâng

Cùng là kẻ chân trần phiêu bạt
Gặp nhau đây hà tất quen nhau
Năm qua tôi bị kinh trào
Tầm Dương đày đến giờ đau bệnh nhiều

Nơi Tầm Dương thiếu nhiều âm nhạc
Cả năm qua vắng bặt sáo đờn
Sông Bồn nhà ở xa thôn
Chỉ đầy lau sậy trúc buồn quanh năm

Ở nơi đây vùng sâu thăm thẳm
Tiếng quốc kêu vượn hú buồn thâm
Xuân sang hoa nở búp mầm
Mùa thu ngắm ánh trăng rằm tìm vui

Buồn mang rượu riêng mình một túi
Lâu cũng nghe đàn địch trong thôn
Khốn thay nhạc chẳng có hồn
Líu lo như tiếng bát bồn chói tai

Nay nghe tiếng Tỳ Bà nàng khãy
Như nhạc Tiên nghe mải mê say
Xin thêm dạo tiếp một vài
Vì nàng tôi sẽ viết ngay khúc hành

Như cảm động chân thành người ngọc
Lại so dây tiếp tục cung đàn
Khúc buồn áo não chứa chan
Khác đi những bản nàng đàn vừa qua

Có bao kẻ ngồi sa nước mắt
Tiệc rượu kia quặn thắt giọt tuôn
Ai người giọt lệ nhiều hơn
Giang Châu Tư Mã lệ buồn áo xanh .

Huyền Lâm ...phỏng dịch