VƯỜN CÂY HOA ĐV I

LỜI ĐẦU TÂM SỰ

Tôi đã thực hiện Sưu tập này ở VNTH và bây giờ ở Blog cá nhân, đã được trên 1000 hoa trong 44/60 Bộ. Được sự nhất trí của Admin Ý Nhi, tôi đưa vào ĐVTC. Sưu tập chia làm hai phần, post song song với nhau: Phần I này tôi sẽ chỉnh lý, sắp xếp lại theo HTPL APG III và post dần. Phần II là phần sưu tập mới song song với Blog cá nhân của tôi.

Sưu tập của tôi gồm bốn phần:
1+ Ảnh hoa: Tôi đã mò mẫm tìm ra được cách lấy link ảnh đưa vào D/đ đảm bảo nó hiện: post tên khoa học của hoa lên google hình ảnh, xác định nó phải có tên khoa học đủ hai thành phần đúng với tên cây mình mô tả mới chọn.
2+ Thơ hoa: Vì mục đích sưu tập nên thơ hoa chỉ mang hình thức miêu tả, kiến thức hạn hẹp, làm trên 1000 bài thơ hoa khó tránh khỏi sự lặp lại vô vị, mong được cảm thông.
3+ Vị trí của hoa: Dựa vào HTPL APG III trên wikipedia, xác định nó thuộc Họ, Bộ nào.
4+ Mô tả: Dựa chính vào trang web Cây thuốc 24 giờ, wikipedia, cố gắng tóm tắt lại cho ngắn gọn.
Sưu tập theo hướng tiến hoá của Hệ thống phân loại, cụ thể là Hệ thống APG III (2009), gồm 12 Nhánh, phân thành 60 bộ và 7 họ không bộ.

Tôi cố gắng thực hiện Sưu tập này trên tinh thần khoa học nghiêm túc đẫm mồ hôi, nhưng vì trình độ có hạn khó tránh khỏi thiếu sót. ĐVTC là d/đ có đa số là giới trí thức trẻ, có kiến thức rộng, có những người rất am hiểu về cây cỏ như Ái Hoa, Shiroi... Rất mong nhận được những góp ý chân tình.

Nhân đây tôi muốn trao đổi với các bạn cùng yêu cây cỏ như tôi vài nét khái quát về Phân loại thực vật. Tôi không phải nhà khoa học, chỉ là một nông dân yêu cây cỏ, thích sưu tầm, điều tôi nêu ra có thể có chỗ chưa đúng, đó là vì nhận thức của tôi chưa tới, hiểu được thế thì nói thế, mong được cảm thông.
BXP 25.4.2013

VÀI NÉT KHÁI QUÁT VỀ PHÂN LOẠI THỰC VẬT

Tổ tiên của thực vật là Trùng roi. Trùng roi là một nhóm nhiều ngành, tổ tiên chung của sinh vật. Cơ thể gồm một khối nguyên sinh, nhân, diệp lục và một số chất sắc khác. Roi là phần kéo dài của chất nguyên sinh, gốc có thể sinh roi và hạt mầu đỏ gọi là nhãn điểm - tác dụng hướng cơ thể đến chỗ ánh sáng. Trùng roi giống động vật ở chỗ nó có thể di chuyển bơi được trong nước nhờ hai roi, giống thực vật ở chỗ có diệp lục có thể tự dưỡng, sinh sản vô tính bằng cách nhân đôi theo chiều dọc.
Người ta phân thực vật ra hai loại:
Thực vật bậc thấp gồm: Trùng roi, Vi khuẩn, Tảo, Niêm thực vật, Nấm và Địa y.
Thực vật bậc cao gồm: Đài thực vật (Rêu), Quyết thực vật (Thạch tùng, Mộc tặc, Dương xỉ), Thực vật có hạt (Tuế, Bạch quả, Dây gắm, Thông và Ngành Thực vật hạt kín hay thực vật có hoa).
Ngành Thực vật hạt kín gồm 8 nhóm, nhóm đầu tiên chỉ có một loài Amborella trichopoda, nhưng nhờ phân tích ADN, người ta thấy nó không giống với bất cứ loài cây nào nên không thể xếp nó vào Họ, Bộ nào khác mà phải xếp nó vào một Bộ riêng của chính nó: bộ Amborellales. (Tương tự như Bạch quả của ngành Hạt trần)
***

NHÁNH 1-ANGIOSPERMAE
1-bộ Amborellales bộ đơn loài
2-bộ Nymphaeales bộ Súng
3-bộ Austrobaileyales Mộc lan dây
4-bộ Chloranthales Hoa sói

1-Bộ Amborellales

Amborellales là tên gọi khoa học của một đơn vị phân loại ở cấp bộ đã được hệ thống APG III năm 2009 xác nhận. Đây là bộ đơn loài, chỉ chứa một họ Amborellaceae với 1 loài duy nhất có danh pháp Amborella trichopoda, sinh sống hạn chế trong khu vực New Caledonia - do vậy không có tên gọi trong tiếng Việt
1- Amborella trichopoda





Amborella trichopoda

Độc loài của Nhóm tồn sinh
Cây gỗ không mạch - định hình đầu tiên
Người cần nghiên cứu kỹ em
Quá trình tiến hoá làm nên diệu kì!

BXP

Sưu tập

Amborella trichopoda chi Amborella, họ Amborellaceae, Bộ Amborellales, nhánh angiospermae

Amborella trichopoda là một loài cây bụi hay cây gỗ nhỏ hiếm, không mạch, mọc dưới tán các tầng thấp. Nó đại diện cho một nhánh của thực vật có hoa đã rẽ nhánh rất sớm (khoảng 130 triệu năm trước) ra khỏi tất cả các loài thực vật có hoa khác hiện còn sinh tồn.
Cây gỗ nhỏ vươn dài với các lá mọc hai tầng không có lá kèm. Lá đơn sắp xếp so le, thường xanh với mép lá có khía răng cưa và hơi gợn, kích thước dài khoảng 8–10 cm. Loài này là đơn tính khác gốc: mỗi hoa sinh ra cả nhị lẫn nhụy, nhưng chỉ có một trong hai kiểu (nhị hay nhụy) phát triển đầy đủ và có khả năng sinh sản tại hoa của mỗi cây, các cấu trúc của phần kia không phát triển đầy đủ. Các hoa nhỏ, kích thước 4–8 mm, mọc thành cụm hoa dạng xim ở đầu cành hay chùm hoa, mỗi hoa với bao hoa gồm các lá đài không phân dị, sắp xếp thành hình xoắn ốc, chứ không phải các vòng xoắn như ở hoa của các loài phát sinh muộn hơn. Quả là quả mọng màu đỏ, chứa một hạt dài 5–8 mm.
Số lượng cá thể của loài này trong tự nhiên đang bị suy giảm mạnh do chăn thả thái quá và mất môi trường sống.

2- Bộ Súng Nymphaeales
Bộ Súng là một đơn vị phân loại thực vật ở cấp bộ. Bộ này được coi là một nhóm cơ bản hay phân kỳ sớm của thực vật hạt kín. Các họ trong bộ này được kết hợp lại như là các họ của các loài thực vật thân thảo sống thủy sinh và đã được biết đến từ các mẫu hóa thạch có từ thời kỳ Tiền Phấn trắng.
Tôi chỉ sưu tập đươc mấy cây trong họ Súng, còn hai Họ Cabombaceae và Họ Hydatellaceae chỉ sưu tầm ảnh để bạn đọc tham khảo.

I+ Họ Cabombaceae: Các loài rong lá ngò
Các loài này có nguồn gốc ở Trung và Nam Mỹ. Tôi truy cập trang web, đưa vào google dịch, nhưng những từ chuyên ngành nó dịch rất ngây ngô, tôi không đủ trình độ tóm lược nên chỉ giới thiệu ảnh.
1- Rau nhút hay thuần thái - Brasenia schreberi



2- Cabomba caroliniana


3- Cabomba Plant

4- Cabomba Furcata

+ Họ Hydatellaceae:
Chỉ chứa 1 chi Trithuria, với 12 loài thực vật thủy sinh tương đối đơn giản và nhỏ xíu (chỉ cao vài cm). Các lá đơn tập trung xung quanh đoạn gốc của một thân ngắn, mọc ngầm dưới nước hay nổi trên mặt nước, với rễ ăn vào bùn, thích nghi với môi trường ẩm ướt theo mùa. Hydatellaceae là nhóm chị-em còn sinh tồn của họ Súng và họ Rong lá ngò, đại diện cho một trong những dòng dõi cổ nhất của thực vật có hoa, có ở Australia và New Zealand
Trithuria filamentosa


Trithuria inconspicua

Trithuria submersa

+ Họ Nymphaeaceae: Các loài súng
Các loài súng sinh sống ở các khu vực ao, hồ và đầm lầy, với lá và hoa nổi lên trên mặt nước. Lá súng hình tròn, các chi Nymphaea và Nuphar có lá bị khía chữ V nối từ mép lá tới phần cuống lá, nhưng chi Victoria lại có lá hoàn toàn tròn và không bị khía. Lá đơn, mọc cách. Hoa xếp xoắn vòng, cánh hoa nhiều, xếp lợp. Tổng cộng 4-6 chi và khoảng 60-80 loài phân bố rộng khắp thế giới.
2- SÚNG LAM




SÚNG

Tên em: Vũ khí giết người! (Súng)
Thân em mềm mại hoa cười tươi xinh
Hương thơm toả ngát trời xanh
"Từ bùn nên vẫn đạm thanh hương bùn" *

BXP

*câu thơ của Nhạc sĩ Hồ Bông nguyên là Trưởng đoàn ca múa nhạc Bông Sen

Sưu tập

1- Súng lam tên khoa học Nymphaea stellata (Nymphaea nouchali), chi Nymphaea, họ Nymphaeaceae (Súng), bộ Nymphaeales (Súng)

Mô tả: Cây có thân rễ bò dài trong bùn. Lá to nổi trên mặt nước, dạng gần tròn, gốc hình tim, mép lượn sóng, màu lục, mặt dưới màu tía. Cuống lá dài.
Hoa lớn màu lam, cánh hoa dài thuôn, mềm xếp nhiều vòng đều. Nụ hoa đẹp, hoa chóng tàn.. nhị nhiều. Quả 15 - 18 ô, hạt nhiều.
Nơi mọc: Phân bố ở Việt Nam: Rộng khắp
Công dụng: Làm rau và làm thuốc

3- SÚNG TRẮNG

[img]http://i1.treknature.com/photos/10363/baile_felix_nufar_alb.jpg[/img


SÚNG TRẮNG

Cây thảo thuỷ sinh thân rễ thuôn
Lá to, xanh đậm, bóng mặt trên
Hoa lớn, màu trắng hay hồng nhạt
Làm thuốc, làm rau khắp Việt Nam.

BXP

Sưu tập

Súng trắng tên khoa học Nymphaea lotus (Nymphaea pubescens), chi Nymphaea, họ Nymphaeaceae (Súng), bộ Nymphaeales (Súng)

Mô tả: Cây thảo thuỷ sinh có thân rễ thuôn. Lá có phiến rộng 15-35cm, xanh đậm và bóng ở mặt trên, đầy lông mịn nâu ở mặt dưới; cuống có 2 bông to. Hoa lớn, màu trắng hay hồng, nở vào buổi sáng; lá đài 4, xanh, cánh hoa 10-15; nhị đến 100 màu vàng có bao phấn dài hơn chỉ nhị; bầu có 13 - 15 ô.
Nơi mọc: Loài phân bố ở Ấn Độ và các vùng nóng, cây mọc rất phổ biến nơi ruộng nước, hồ ao nước nông, nhiều bùn khắp nước ta.
Công dụng: Cuống lá dùng ăn như rau, cũng dùng làm thuốc.

4- SÚNG ĐỎ





SÚNG ĐỎ

Thân rễ trong bùn, lá ngoi mặt nước
Phiến gần ròn, mép lượn sóng, gốc tim
Hoa lớn, hồng đậm, cánh dài thuôn
Vì hoa đẹp nên trồng làm cảnh.

BXP

Sưu tập

Súng đỏ tên khoa học Nymphaea rubra, chi Nymphaea, họ Nymphaeaceae (Súng), bộ Nymphaeales (Súng)

Mô tả: Cây có thân rễ bò dài trong bùn. Lá to nổi trên mặt nước, dạng gần tròn, gốc hình tim, mép lượn sóng, màu lục, mặt dưới màu tía. Cuống lá dài. Hoa lớn màu hồng đậm, cánh hoa dài thuôn, mềm xếp nhiều vòng đều. Nụ hoa đẹp, hoa chóng tàn.. nhị nhiều. Quả 15 - 18 ô, hạt nhiều.
Nơi mọc: Nguồn gốc Ấn Độ, ở Việt Nam: Rộng khắp
Công dụng: Cây đẹp, trồng làm cảnh. Cần không gian rộng, nước lặng và bón phân định kỳ để phát triển. Nhân giống từ hạt và tách bụi.

5- SÚNG VUÔNG





SÚNG VUÔNG

Súng vuông em lá hình móng ngựa
Vốn là loài nhỏ nhất của chi
Đất Việt nhà em mới vu quy
Rễ làm thuốc và còn chế rượu.

BXP

Sưu tập

Súng vuông, Súng chỉ - Nymphaea tetragona, chi Nymphaea, họ Nymphaeaceae (Súng), bộ Nymphaeales (Súng)

Mô tả: Cây thảo thuỷ sinh, nhỏ nhất trong các loài súng, củ đen, đứng. Lá hình móng ngựa, nguyên, dài 5-12cm, rộng 3,5-9cm, xanh ở mặt trên, đo đỏ ở mặt dưới. Hoa rộng 3-5cm, 4-11 đài xanh, cánh hoa 8-15 phiến màu trắng, nhị cỡ 40; hoa nở về xế trưa.
Hoa tháng 4.
Nơi mọc: Loài của Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản, Nga, Hoa Kỳ, Ấn Độ. Ta có nhập trồng ở Đà Lạt và Cần Thơ.
Công dụng: Rễ củ ăn được và có thể chế rượu.Thân, rễ, củ phơi hay sấy khô của cây củ súng nhỏ Nymphaea stellata nhiều người và nhiều nơi vẫn dùng vị này với tên khiếm thực.

6- SÚNG NIA







SÚNG NIA

Em Súng nia, Vic-to chi họ
Vốn gốc quê Nam Mỹ xa miền
Hoa em nửa mét đẹp bền
Lá em ba mét người lên chẳng chìm.

BXP

Sưu tập

Súng nia, Nong tằm, Sen Amazone - Victoria amazonica hay Victoria regia, chi Victoria, họ Nymphaeaceae (Súng), bộ Nymphaeales (Súng)

Mô tả: Súng nia, còn gọi là Sen Amazon. Là loài cây có lá to nhất trên thế giới (đường kính 2-3m), ra hoa vào tháng 8, hoa thường nở về đêm & chỉ nở trong 2 ngày. Chúng thường nhốt một loài bọ trong hoa để thụ phấn.
Sau khi nở, những bông hoa súng có màu trắng trong đêm đầu tiên và chuyển sang màu hồng trong đêm thứ hai. Khi một con côn trùng lọt vào hoa súng để tìm mật, ngay lập tức các cánh hoa khép lại để nhốt nó bên trong khoảng 24 giờ. Sau khi cảnh hoa mở ra, bọ có cơ hội thoát thân với hàng triệu hạt phấn trên cơ thể. Nó sẽ bay tới các bông hoa khác để thực hiện công việc thụ phấn.
Nơi mọc: sống phổ biến ở khu vực sông Amazon thuộc Nam Mỹ. Ở Miền Nam nước ta cũng đã có loại súng này.

7- KHIẾM THỰC





[img]http://farm5.staticflickr.com/4080/4808391002_1a8f7922b7_z.jpg

Hạt khiếm thực
KHIẾM THỰC

Lá hình tròn, nổi trên mặt nước
Cành một hoa, sáng nở chiều tàn
Em mang mầu tím thủy chung
Dẫu đời ngắn ngủi, xin đừng quên em.

BXP

Sưu tập

Khiếm thực tên khoa học Euryale ferox, chi Euryale, họ Nymphaeaceae (Súng), bộ Nymphaeales (Súng)

Mô tả: Là một loại cây mọc ở đầm ao, sống hàng năm, lá hình tròn rộng, nổi trên mặt nước, mặt trên màu xanh, mặt dưới màu tím. Mùa hạ, cành mang hoa trồi lên trên mặt nước, đầu cành có một hoa sáng nở chiều héo. Quả hình cầu, là chất xốp màu tím hồng bẩn, mặt ngoài có gai, đỉnh còn đài sót lại, hạt chắc, hình cầu, màu đen.
Nơi mọc: Hiện chưa thấy trồng ở Việt Nam. Tại Trung Quốc, cây được trồng ở ao đầm, có ở nhiều tỉnh, đặc biệt là các tỉnh giáp biên giới Việt Nam như Quảng Đông, Quảng Tây và Vân Nam.
Công dụng: Ngoài công dụng làm thức ăn, trong Đông y khiếm thực được coi là một vị thuốc bổ, làm săn (thu liễm), có tác dụng trấn tĩnh, dùng trong các bệnh đau nhức dây thần kinh, tê thấp, đau lưng, đau đầu gối. Còn có tác dụng chữa di tinh, tiểu nhiều, phụ nữ khí hư bạch đới.