Sấm & Ký

Khám phá Dự ngôn: Một vài phân tích «Thôi Bối Đồ» 5

第五象推背圖戊辰 坤下巽上 觀

讖曰:

楊花飛　
蜀道難
截斷竹簫方見日　
更無一史乃平安

頌曰:

漁陽鼙鼓過潼關　
此日君王幸劍山
木易若逢山下鬼　
定於此處葬金環

金聖嘆：「一馬鞍指安祿山，一史書指史思明。一婦人死臥地上，乃貴妃死於馬嵬坡。截斷竹蕭者肅宗即位，而安史之亂平。」

Thôi Bối đồ Tượng 5 Mậu Thìn - Khôn hạ Tốn thượng, quẻ Quán ( Kinh Dịch, Chu Dịch )

Sấm viết:

Dương hoa phi
Thục đạo nan
Tiệt đoạn trúc tiêu phương kiến nhật
Cánh vô nhất Sử nãi bình an

Tụng viết:

Ngư Dương bề cổ quá Đồng Quan
Thử nhật quân vương hạnh Kiếm Sơn
Mộc dịch nhược phùng sơn hạ quỷ
Định vu thử xứ táng kim hoàn

Tạm dịch:

Sấm rằng:

Hoa Dương bay
Đường Thục khó
Đứt đoạn trúc tiêu nơi thấy nhật
Càng không một Sử mới bình an

Tụng rằng:

Ngư Dương trống nhỏ qua Đồng Quan
Hôm nay quân vương gặp Kiếm Sơn
Gỗ dễ như gặp quỷ dưới núi
Định nơi chốn ấy chôn kim hoàn

Tượng 5 «Thôi Bối Đồ» miêu tả sự kiện lịch sử loạn An Sử và sự biến Mã Ngôi xảy ra vào giữa triều Đường (thời kỳ 8 năm, từ năm 755 SCN trở về sau).

Tháng 11 năm Thiên Bảo thứ 4 thời Đường Huyền Tông (năm 755 SCN), An Lộc Sơn cùng bộ tướng Sử Tư Minh dấy binh tạo phản tại Ngư Dương. Loạn An Sử bùng phát.

Tháng 6 năm sau, bị mất Đồng Quan, Huyền Tông hốt hoảng bỏ trốn sang Thành Đô, Tứ Xuyên. Đến gò Mã Ngôi (nay là thuộc Hưng Bình, Thiểm Tây), quân sĩ bất ngờ tạo phản, Huyền Tông bị bức phải giết chết quý phi được mình sủng ái là Dương Ngọc Hoàn (tức Dương Quý Phi).

Tháng 7 năm ấy, Hoàng Thái Tử Lý Hanh lên ngôi tại Linh Vũ (nay là tây nam Ngô Trung, Ninh Hạ), lấy hiệu là Túc Tông. Vài năm sau, quân Đường nhiều lần phá quân nổi loạn, lấy lại Trường An và những nơi khác. An Lộc Sơn, Sử Tư Minh lần lượt bị giết. Loạn An Sử xảy ra được 8 năm thì bình định.

Về câu đố trong đồ hình của Tượng 5, trong hình là cái yên ngựa, hay “An” (鞍), đồng âm với chữ “An” (安), chỉ An Lộc Sơn; bộ “sử” thư chỉ Sử Tư Minh; một phu nhân nằm chết dưới đất ám chỉ Dương Quý Phi.

“Hoa Dương bay, Đường Thục khó”: Ý nói về cái chết của Dương Quý Phi và sự kiện Đường Huyền Tông lánh nạn ở Tứ Xuyên.

“Đứt đoạn trúc tiêu nơi thấy nhật, Càng không một Sử mới bình an”: “Đứt đoạn trúc tiêu” chính là chữ “Túc” (肃); “Càng không một Sử” là chữ “Sử”, “an” chỉ An Lộc Sơn. Câu này ý nói sau khi Túc Tông lên ngôi mới có thể bình loạn An Sử.

“Ngư Dương trống nhỏ qua Đồng Quan, Hôm nay quân vương gặp Kiếm Sơn”: Ý nói An Lộc Sơn dấy binh tạo phản tại Ngư Dương, đánh chiếm Đồng Quan. Vào lúc binh mã của ông ta ầm ầm kéo qua Đồng Quan, Đường Huyền Tông phải lánh nạn nơi đất Thục (nay là Tứ Xuyên), trên đường đi qua Kiếm Sơn ở đất Thục.

“Gỗ dễ như gặp quỷ dưới núi, Định nơi chốn ấy chôn kim hoàn”: “Gỗ dễ” (Mộc dịch – “木易”) chính là chữ “Dương” (杨), “quỷ dưới núi” ám chỉ chữ “Ngôi” (嵬) gồm chữ “Quỷ” (鬼) nằm dưới chữ “Sơn” (山), “kim hoàn” ngầm chỉ Dương Ngọc Hoàn. Câu này ý nói Dương Quý Phi thắt cổ tự vẫn tại gò Mã Ngôi.

Tượng 5 «Thôi Bối Đồ» vận dụng thủ pháp câu đố trong đồ hình, kết hợp với đố chữ và đồng âm, chỉ dùng một bức họa và mấy câu thơ ngắn mà đã đưa toàn bộ thời gian, địa điểm, nhân vật và sự kiện lịch sử ra miêu tả một cách chuẩn xác phi thường, khiến người ta thán phục.

- // -

Khám phá Dự ngôn: Một vài phân tích «Thôi Bối Đồ» 9

第九象推背圖壬申 乾下離上 大有

讖曰:

非白非黑　
草頭人出
借得一枝　
滿天飛血

頌曰:

萬人頭上起英雄　
血染河山日色紅
一樹李花都慘淡　
可憐巢覆亦成空

金聖嘆：「此象主黃巢作亂，唐祚至昭宗。朱溫弒之以自立，改國號梁溫，為黃巢舊黨，故曰覆巢亦成空。」

Thôi Bối đồ Tượng 9 Nhâm Thân - Kiền hạ Ly thượng, quẻ Đại Hữu ( Kinh Dịch, Chu Dịch )

Sấm viết:

Phi bạch phi hắc
Thảo đầu nhân xuất
Tá đắc nhất chi
Mãn thiên phi huyết

Tụng viết:

Vạn nhân đầu thượng khởi anh hùng
Huyết nhiễm hà sơn nhật sắc hồng
Nhất thụ Lý hoa đô thảm đạm
Khả lân Sào phúc diệc thành không

Tạm dịch:

Sấm rằng:

Không trắng không đen
Thảo đầu nhân xuất
Mượn được một cành
Đầy trời hơi máu

Tụng rằng:

Trên vạn đầu người khởi anh hùng
Máu nhuộm sông ngòi mặt trời hồng
Một cây hoa Lý cũng ảm đạm
Tội nghiệp lật Sào vẫn thành không

Đây là Tượng cuối cùng nói về triều Đường. “Không trắng không đen” là chỉ màu vàng, hay chữ “Hoàng”. Vào những năm cuối triều đại nhà Đường, Hoàng Sào khởi binh phản Đường.

Chu (màu hồng) Ôn sau này đoạt được thiên hạ, kiến lập nhà Hậu Lương, vương triều nhà Đường (họ Lý) kết thúc, do vậy mới nói “Một cây hoa Lý cũng ảm đạm”.

Kim Thánh Thán sống vào thời Minh mạt đã chú giải cho Tượng này như sau: “Tượng này chỉ Hoàng Sào gây loạn, đến thời Chiêu Tông nhà Đường. Chu Ôn giết vua lên ngôi, cải quốc hiệu thành Lương Ôn, bởi vì cựu đảng Hoàng Sào nên mới viết ‘lật Sào vẫn thành không’.”

(Còn tiếp)

Sơ lược về Tiểu sử Nhà văn Nhà phê bình văn học Kim Thánh Thán 金聖歎

- Kim Thánh Thán (phồn thể: 金聖歎; giản thể: 金圣叹; sinh 1608-1610? - mất 17 tháng 8 năm 1661), tên thật Kim Vị (金喟), là một nhà văn, nhà phê bình văn học theo lối ấn tượng của Trung Quốc, được người đời sau mệnh danh là "Vua của thể loại văn bạch thoại Trung Quốc". Ông nổi tiếng là 1 người đọc rộng, uyên bác nhưng tính tình cuồng ngạo, dị kì, thường nói trong thiên hạ có 6 bộ sách tài tử (lục tài tử thư): Nam Hoa kinh, Ly Tao, Sử kí Tư Mã Thiên, thơ luật của Đỗ Phủ, Thủy hử và Tây sương kí.

Năm sinh của Kim Thánh Thán chưa được xác định, có người nói năm 1608, có người nói 1610, chỉ biết vào khoảng cuối thời Minh, đầu thời Thanh, mất vào năm Thuận trị thứ 18 đời Thanh thế tổ (1661). Ông có tên khai sinh là Trương Thái, lớn lên mới đổi sang họ Kim. Ông là người Trường Châu, tỉnh Giang tô.

Thời thanh niên, ông bị hỏng trong kì thi tuế, lại đỗ đầu kì thi khoa sau khi đổi tên thành Nhân Thụy (人瑞). Nhưng lúc này nhà Minh đã mất, ông dứt bỏ ý định làm quan.

- Kim Thánh Thán mất trong 1 trường hợp bi đát, bất ngờ:

Năm 1661, vua Thanh ra chiếu đến Giang tô, lệnh các quan từ chức tuần phủ trở xuống đều phải tới phủ trị. Nhân dịp này các học sinh đến tố cáo việc làm phi pháp của viên lệnh huyện họ Ngô. Tuần phủ Châu Quốc Trị bắt liền 5 học sinh. Hôm sau các học sinh lại đến quốc tử giám kêu khóc, bị bắt thêm 30 người, trong đó có Kim Thánh Thán. Nhân lúc vùng Giang Nam đang có giặc cướp, các học sinh trên liền bị khép vào tội phụ hội với giặc, kết án tử hình, tịch biên gia sản.

Trước khi thọ hình, ông than thở: "Chém đầu thì đau đớn lắm, tịch biên thì thê thảm lắm, thế mà ngờ đâu Thánh Thán lại gặp cảnh này, kì lạ lắm thay!". Rồi cười mà chịu chết.

Tương truyền ông có nhờ ngục tốt đem thư về cho vợ con trước khi bị xử. Ngục tốt trình lên quan. Ngờ trong thư có lời phỉ báng, quan mở ra xem thì bật cười vì thấy mấy dòng: "Gửi con: - Dưa muối mà ăn với đậu vàng thì có vị như là hồ đào, nếu phép này mà được lưu truyền thì ta chẳng còn hận chi nữa".

- Kim Thánh Thán có sáng tác thơ, văn, hợp lại thành "Thánh Thán toàn tập". Nhờ những bài văn bạch thoại có giá trị suốt kim cổ, ông được tôn xưng là "Vua của văn bạch thoại Trung Quốc". Ông còn là người hiệu đính sách tài giỏi, những cuốn "Tây sương kí", "Thủy hử" được ông hiệu đính lại và tự ý cắt bỏ những đoạn không có giá trị ("Thủy hử" bị ông cắt hết 30 phần sau, kể từ đoạn các hảo hán Lương Sơn Bạc quy phục triều đình), được người đời tôn xưng.

Nhưng thịnh hành nhất của ông có lẽ là những bài bình giảng. Những sách "Tây sương kí", "Thủy hử"... khi in ra thường thêm phần bình giảng của ông, gọi là "Thánh Thán ngoại thư". Ngoài ra còn có "Đường tài tử thi", "Tả Truyện" là những sách phê bình có giá trị.

- - -

Tự Bạch

- Kính thưa các bạn! Hương Tiêu chỉ là một người Việt Nam bình thường sống ở một làng quê bình dị ở Việt Nam, trong những lúc rảnh rỗi ( Nhân việc cũng biết được một ít chữ Nho từ hồi còn nhỏ nhưng trình độ như mọi người thường gọi là thuộc loại Tác tộ, Ngộ quá thôi ) trong thời gian gần đây HT cũng có đọc một số Sấm & Ký của Việt Nam và Dự ngôn của Trung Quốc thấy hay hay, vui vui nên muốn sưu tập ở đây để giới thiệu với các bạn đọc giải trí cho vui trong những lúc nhàn rỗi. Nhưng vì thời gian và sức người thì có hạn mà Sấm ký Trạng Việt Nam với Dự ngôn Trung Quốc thì nhiều mà chữ nghĩa thì phức tạp khó hiểu nên không thể tránh khỏi thiếu sót hoặc sơ sẩy rất mong nhận được sự thông cảm của các bạn.

Hương Tiêu mong muốn Giới thiệu đến các bạn những quyển sách Dự ngôn của Trung Quốc tiên đoán những sự kiện Lịch sử của Trung Quốc từ xưa đến nay, trong đó có quyển sách tổng hợp 7 bài Dự Ngôn nổi tiếng mọi thời đại cho Trung Quốc do Nhà phê bình Văn học Kim Thánh Thán ( Minh - Thanh ) sưu tầm, biên soạn, hiệu đính và bình chú. Bao gồm 周呂望著乾坤萬年歌 - Chu Lữ Vọng Trứ - Kiền Khôn Vạn Niên Ca. 蜀漢諸葛丞相馬前課 - Thục Hán Gia Cát Thừa Tướng - Mã Tiền Khóa. 推背圖 - Thôi Bối Đồ - Lý Thuần Phong & Viên Thiên Cang. 李淳風藏頭詩 - Lí Thuần Phong - Tàng Đầu Thi. 宋邵康節先生梅花詩十章 - Tống Thiệu Khang Tiết Tiên Sinh - Mai Hoa Thi Thập Chương. 劉伯溫燒餅歌 - Lưu Bá Ôn - Thiêu Bính Ca. 黃蘗禪師詩 - Hoàng Bách Thiền Sư Thi

Từ trước đến nay có thể chúng ta đã có biết đến các từng bài riêng lẻ nhưng củng có thể chưa biết về Chính văn hoặc Văn bản gốc của các bài Dự ngôn hay Sấm ký của các tác giả Trung Quốc bàn về các sự kiện Lịch sử của Trung Quốc từ xưa đến nay. Hương Tiêu sẽ cố gắng sưu tầm trong Tứ khố Toàn thư hoặc những nguồn tư liệu tin cậy nhưng trong quá trình sao chép rất có thể bị nhầm lẫn, thiếu sót kính mong các bạn thông cảm và hết sức cân nhắc khi trích dẫn và sử dụng lại những văn bản này bởi vì có thể có một số đoạn văn bản này chưa hoàn toàn chính xác.

- Hương Tiêu 22.07.2011

Thôi Bối Đồ văn bản phồn thể - 推背圖 - Kim Thánh Thán ( Thanh ) chú giải - 金聖嘆

1,

第一象推背圖甲子 乾下乾上 乾

讖曰:
茫茫天地　不知所止
日月循環　周而復始

頌曰:
自從盤古迄希夷　虎鬥龍爭事正奇
悟得循環真諦在　試於唐後論元機

金聖嘆：「此象古今治亂相因，如日月往來，陰陽遞嬗，即孔子百世可知之意，紅者為日，白者為月，有日月而後晝夜成，有晝夜而後寒暑判，有寒暑而後歷數定，有歷數而後系統分，有系統而後興亡見。」

2,

第二象推背圖乙醜 巽下乾上 姤

讖曰:
纍纍碩果　莫明其數
一果一仁　即新即故

頌曰:
萬物土中生　二九先成實
一統定中原　陰盛陽先竭

金聖嘆：「一盤果子即李實也，其數二十一，自唐高祖至昭宣凡二十一主。二九者指唐祚二百八十九年。陰盛者指武曌當國，淫昏亂政，幾危唐代。厥後開元之治雖是媲美貞觀，而貴妃召禍，乘輿播遷，女寵代興，夏娣繼之，亦未始非陰盛之象。」

- // -

Thôi Bối Đồ văn bản phồn thể - 推背圖 - Kim Thánh Thán ( Thanh ) chú giải - 金聖嘆

3,

第三象推背圖丙寅 艮下乾上 遯

讖曰:
日月當空　照臨下土
撲朔迷離　不文亦武

頌曰:
參遍空王色相空　一朝重入帝王宮
遺枝撥盡根猶在　喔喔晨雞孰是雄

金聖嘆：「此象主武曌當國，廢中宗於房州，殺唐宗室殆盡。先武氏削髮為尼，故有參遍空王之句。高宗廢後王氏而立之，故有喔喔晨雞孰是雄之兆。」

4,

第四象推背圖丁卯 坤下乾上 否

讖曰:
飛者不飛　走者不走
振羽高岡　乃克有後

頌曰:
威行青女實權奇　極目蕭條十八枝
賴有猴兒齊著力　已傾大樹仗扶持

金聖嘆：「此象主狄仁傑薦張柬之等五人反周為唐。武後嘗夢鸚鵡兩翼俱折，狄仁傑曰：武者陛下之姓也，起二子則兩翼折矣。五猴指張柬之等五人。」

- // -

Thôi Bối Đồ văn bản phồn thể - 推背圖 - Kim Thánh Thán ( Thanh ) chú giải - 金聖嘆

5,

第五象推背圖戊辰 坤下巽上 觀

讖曰:
楊花飛　蜀道難
截斷竹簫方見日　更無一史乃平安

頌曰:
漁陽鼙鼓過潼關　此日君王幸劍山
木易若逢山下鬼　定於此處葬金環

金聖嘆：「一馬鞍指安祿山，一史書指史思明。一婦人死臥地上，乃貴妃死於馬嵬坡。截斷竹蕭者肅宗即位，而安史之亂平。」

6,

第六象推背圖已巳 坤下艮上 剝

讖曰:
非都是都　非皇是皇
陰霾既去　日月復光

頌曰:
大幟巍巍樹兩京　輦輿今日又東行
乾坤再造人民樂　一二年來見太平

金聖嘆：「此象主明皇還西京，至德二載九月，廣平王叔俶郭子儀收復西京，十月收復東京，安史之亂盡弭，十二月迎上皇還西京，故雲再造。」

- // -

Thôi Bối Đồ văn bản phồn thể - 推背圖 - Kim Thánh Thán ( Thanh ) chú giải - 金聖嘆

7,

第七象推背圖庚午 震下乾上 無妄

讖曰:
旌節滿我目　山川跼我足
破關客乍來　陡令中原哭

頌曰:
螻蟻從來足潰堤　六宮深鎖夢全非
重門金鼓含兵氣　小草滋生土口啼

金聖嘆：「此象主藩鎮跋扈及吐蕃入寇中原。」

8,

第八象推背圖辛未 坤下離上 晉

讖曰:
攙槍血中土　破賊還為賊
朵朵李花飛　帝曰遷大吉

頌曰:
天子蒙塵馬首東　居然三傑踞關中
孤軍一駐安社稷　內外能收手臂功

金聖嘆：「此象主建中之亂，三人者李希烈、朱泚、李懷光也。李懷光以破朱泚功，為盧杞所忌，遂反，故曰破賊還為賊。三人先後犯闕，德宗乘輿播遷，賴李晟以孤軍收復京城，而社稷重安矣。」

- // -

Thôi Bối Đồ văn bản phồn thể - 推背圖 - Kim Thánh Thán ( Thanh ) chú giải - 金聖嘆

9,

第九象推背圖壬申 乾下離上 大有

讖曰:
非白非黑　草頭人出
借得一枝　滿天飛血

頌曰:
萬人頭上起英雄　血染河山日色紅
一樹李花都慘淡　可憐巢覆亦成空

金聖嘆：「此象主黃巢作亂，唐祚至昭宗。朱溫弒之以自立，改國號梁溫，為黃巢舊黨，故曰覆巢亦成空。」

10,

第十象推背圖癸酉 坎下坎上 坎

讖曰:
蕩蕩中原　莫禦八牛
泅水不滌　有血無頭

頌曰:
一後二主盡升遐　四海茫茫總一家
不但我生還殺我　回頭還有李兒花

金聖嘆：「此象主朱溫弒何皇後、昭宣、昭宗而自立，所謂一後二主也。未幾為次子友珪所弒，是頌中第三句意。李克用之子存勗代父復仇，百戰滅梁，改稱後唐，是頌中第四句意。」

- // -

Thôi Bối Đồ văn bản phồn thể - 推背圖 - Kim Thánh Thán ( Thanh ) chú giải - 金聖嘆

11,

第十一象推背圖申戍 兌下坎上 節

讖曰:
五人同卜　非祿非福
兼而言之　喜怒哀樂

頌曰:
龍蛇相鬥三十年　一日同光直上天
上得天堂好游戲　東兵百萬入秦川

金聖嘆：「此象主伶人郭從謙作亂，唐主為流矢所中。」

12,

第十二象推背圖乙亥 震下坎上 屯

讖曰:
塊然一石　謂他人父
統二八州　已非唐土

頌曰:
反兆先多口　出入皆無主
繫鈴自解鈴　父亡子亦死

金聖嘆：「此象主石敬塘求救於契丹。唐主遣張敬達討石敬塘，敬塘不得已，求救於契丹，事之以父禮，賄以幽薊十六州。晉帝之立國契丹功也，然卒以契丹亡，故有繫鈴解鈴之兆。」

- // -